ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ
(19 Ιανουαρίου)
Πρωτ. π. Γεωργίου Παπαβαρνάβα
Ο άγιος Μάρκος Επίσκοπος Εφέσου ο Ευγενικός είναι γνωστός και αγαπητός στον Ορθόδοξο κόσμο, για τον ζήλο και τους αγώνες του υπέρ της Ορθοδόξου πίστεως. Στην ληστρική ψευδοσύνοδο Φερράρας - Φλωρεντίας, όπου οι Ορθόδοξοι σύρθηκαν, παρά την θέλησή τους, όπως θα αναπτύξουμε πιο κάτω, πάλαιψε με όλες του τις δυνάμεις μόνος εναντίον όλων, όχι μόνο των λατίνων, αλλά και των λατινοφρόνων. Οι δεύτεροι, αντί ως Ορθόδοξοι να σταθούν στο πλευρό του και να τον στηρίξουν, αντίθετα τον επίεζαν με διάφορα αληθοφανή επιχειρήματα να υπαναχωρήση. Στάθηκε όμως βράχος ακλόνητος χάρη της πίστεως σε σημείο που ο πάπας αναγκάστηκε να ομολογήση, όταν πληροφορήθηκε ότι ο Μάρκος δεν υπόγραψε το ενωτικό έγγραφο, “λοιπόν, εποιήσαμεν ουδέν”, δηλαδή δεν εκάναμε απολύτως τίποτε.
Ο Επίσκοπος Εφέσου δεν ήταν φανατισμένος και ξεροκέφαλος, όπως υποστηρίζουν οι λατίνοι και οι λατινόφρονες, αλλά είχε εμπειρία Θεού και γνώριζε πολύ καλά την αληθινή πίστη, όπως αποκαλύφθηκε και παραδόθηκε από τον Χριστό και τους Αγίους Αποστόλους και ερμηνεύεται από τους θεουμένους Αγίους “εν τη Εκκλησία”, και δεν μπορούσε να ανεχθή την παραχάραξη και αλλοίωσή της από τους Φράγκους. Άλλωστε, τους οκτώ πρώτους αιώνες μετά την γέννηση του Χριστού και στο δυτικό τμήμα της Ρωμηοσύνης, της λεγομένης βυζαντινής Αυτοκρατορίας, η πίστη ήταν Ορθόδοξη και ανόθευτη, όπως και στο ανατολικό, γιʼ αυτό έχουμε στο Αγιολόγιο της Ορθοδόξου Εκκλησίας και Ορθοδόξους Πάπες. Όμως μετά την κατάληψη του δυτικού τμήματος της Αυτοκρατορίας από τους Φράγκους, αυτοί εξεδίωξαν τους Ορθοδόξους Κληρικούς, έβαλαν άλλους δικούς τους και το χειρότερο από όλα ενόθευσαν την Ορθόδοξη πίστη με διάφορες αλλοιώσεις και προσθήκες. Αλλοίωσαν το Σύμβολο της πίστεως το οποίο συνέταξαν η Πρώτη και Δευτέρα Οικουμενικές Σύνοδοι και το κατοχύρωσε και η Τρίτη, αναθεματίζοντας όλους όσους επιχειρήσουν να το αλλοιώσουν αφαιρώντας ή προσθέτοντας κάτι σε αυτό. Οι Φράγκοι, όμως, παρά την ρητή και αυστηρή απαγόρευση επρόσθεσαν στο “Πιστεύω” το Filioque, που σημαίνει και εκ του Υιού. Δηλαδή ότι το Άγιον Πνεύμα εκπορεύεται όχι μόνον εκ του Πατρός, αλλά και εκ του Υιού, παρά το ότι και στην Καινή Διαθήκη ο Χριστός το λέγει καθαρά ότι το Άγιον Πνεύμα “παρά του Πατρός εκπορεύεται”. Αυτή η προσθήκη δημιουργεί τεράστια προβλήματα, αφού εισάγει διαρχία στην Θεότητα και υποτιμά το Άγιον Πνεύμα το Οποίον είναι ισότιμο προς τον Πατέρα και τον Υιό. Δυστυχώς η στενότης του χώρου δεν επιτρέπει περισσότερα στο θέμα αυτό. Επίσης εισήγαγαν και το “πρωτείον” του πάπα, την διδασκαλία περί του “καθαρτηρίου πυρός” κ.ά. Οι Ορθόδοξοι, όπως είναι φυσικό, αντέδρασαν και στις αρχές του 11ου αιώνος φτάσαμε στο οριστικό σχίσμα.
Τον 15ον αιώνα, λίγο πριν από την πτώση της Κωνσταντινουπόλεως, οι Ρωμηοί εζήτησαν την βοήθεια των Φράγκων, για να αντιμετωπίσουν τους Τούρκους. Αυτοί εθεώρησαν ότι τους εδόθη η ευκαιρία, που πάντα ζητούσαν, για να υποτάξουν την Ορθοδοξία. Για να προσφέρουν λοιπόν την βοήθειά τους έθεσαν ως προϋπόθεση την ένωση των δύο Εκκλησιών. Έτσι, οι Ορθόδοξοι εσύρθηκαν σε έναν διάλογο και έναν αγώνα άνισο, αφού οι Φράγκοι με κάθε τρόπο τους εξεβίαζαν να δεχθούν τις καινοτομίες τους. Τους άφηναν νηστικούς, τους απαγόρευσαν την έξοδο και την επιστροφή στην πατρίδα τους και στο ποίμνιό τους, και όσοι Κληρικοί κατόρθωσαν να δραπετεύσουν καθηρέθησαν και βασανίστηκαν. Στο σύγγραμμα του Ιερομανάρχου Αθανασίου του Παρίου (18ος αιώνας) με τίτλο ο “Αντίπαπας”, που καλόν είναι να μελετηθή από όλους τους Ορθοδόξους, αναφέρονται συγκλονιστικά γεγονότα γύρω από αυτήν την ψευδοσύνοδο και τους υπεράνθρωπους αγώνες του αγίου Μάρκου, τον οποίον ονομάζει Άτλαντα της Ορθοδοξίας. Γράφει μεταξύ άλλων: “Εις όλα τα Ορθόδοξα των πιστών συστήματα τον αγιώτατον Μάρκον της Εφέσου παρρησιάζω σήμερον. Μάρκον εκείνον λέγω, τον οποίον η Ανατολή ανέτειλεν, αλλʼ η Δύσις έφριξε. Μάρκον εκείνον τον φωστήρα της Ανατολικής Εκκλησίας και κεραυνόν της δυτικής αγερωχίας. Μάρκον εκείνον, το στόμα των θεολόγων, την δόξαν των Ορθοδόξων, τον υπερθαύμαστον αθλητήν, τον μόνον αήττητον και αδαμάντινον άνθρωπον”.
Ο διάλογος με τους λατίνους, όπως και με άλλες Χριστιανικές ομολογίες, μπορεί να αποδώση καρπούς, εάν γίνεται, βέβαια, σε κλίμα αγάπης και ελευθερίας, αλλά κυρίως από πρόσωπα εντεταγμένα στο κλίμα της Ορθοδόξου Παραδόσεως. Από αληθινούς θεολόγους που βιώνουν τον Θεό και ακολουθούν την διδασκαλία των θεοπτών αγίων Πατέρων, που γνωρίζουν καλά τις αλήθειες του Ευαγγελίου, όπως ερμηνεύονται και βιώνονται στην Ορθόδοξη Εκκλησία. Ο φανατισμός είναι ξένος προς το πνεύμα του Ευαγγελίου, όπως και η απεμπόληση της αληθινής πίστης προς χάρη μιας ψεύτικης αγάπης. Αυθεντική αγάπη δεν μπορεί να υπάρξη έξω από την ανόθευτη πίστη. Η επιστροφή στην “μίαν, αγίαν, καθολικήν και αποστολικήν Εκκλησίαν”, η οποία κατέχει την Ορθόδοξη πίστη, αποτελεί τον αληθινό τρόπο ενώσεως “εν αγάπη και αληθεία”.
http://www.vic.com/~tscon/parembasis/1998/98_01_06.htm
