Το βιβλικό υπόβαθρο του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας

[vasilikirimp]

Αγία Γραφή και Ευχαριστία στη σύγχρονη θεολογική προβληματική συμπλέκονται διαλεκτικά , ως δύο μεγέθη που καθορίζουν σε μεγάλο βαθμό την ταυτότητα της χριστιανικής διδασκαλίας.
Αυτό που καθορίζει σημαντικά της θεολογικές αναζητήσεις είναι η σχέση του πρωτογενώς καταγεγραμμένου λόγου του Θεού ( Αγία Γραφή ) και της πρωτογενούς εμπειρίας της Εκκλησίας
( Ευχαριστία ) .
Γίνεται όλο κα περισσότερο αποδεκτό ότι προηγήθηκε η εμπειρία της Εκκλησίας και ακολούθησε το κήρυγμα, ο λόγος , η Γραφή ως το αναγκαίο επακόλουθο της εσχατολογικής εκείνης εμπειρίας .
Αλλωστε ο λόγος ως Ευαγγέλιο , ως χαρμόσυνη δηλαδή αγγελία , άμεσα συνδέεται με το κατεξοχήν γεγονός των εσχάτων , τη Βασιλεία δηλ. του Θεού.
Η εμπειρία αυτή της Πρώτης Εκκλησίας , είτε την εννοήσουμε ως εμπειρία της Αναστάσεως , είτε ως εμπειρία της Πεντηκοστής , δεν είναι συναισθηματικού τύπου , δε θα μπορούσε δηλ. να χαρακτηριστεί ως άρνηση ( ή και υπέρβαση)
της λογικής.
Ήταν κατά βάση και πρωταρχικά εμπειρία ρεαλιστική , εμπειρία βιώσεως της Βασιλείας του Θεού , μια εμπειρία η οποία εκδηλωνόταν εκφραστικά γύρω από τα κοινά δείπνα των αρχέγονων χριστιανικών κοινοτήτων , την ευχαριστιακή δηλ. τράπεζα της πιστεύουσας κοινότητας .
Ήταν με άλλα λόγια ουσιαστικά εσχατολογική και όχι μυστηριακή , ήταν εμπειρία λειτουργική και όχι κατά κύριο και αποκλειστικό λόγο τελε-τουργική .
Ως το κέντρο και το προσδιοριστικό στοιχείο της χριστιανικής λατρείας , η Θεία Ευχαριστία , προσδιορίζει το είναι και τη ταυτότητα της Εκκλησίας.

Η νεώτερη βιβλική έρευνα πάνω στο μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας σχηματικά διαιρείται σε τρεις περιόδους , οι οποίες ουσιαστικά καθορίζουν και τα τρία διακριτά « παραδείγματα « προσδιορισμού του λεγόμενου « βιβλικού υπόβαθρου « του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας
Α. το μυστηριακό παράδειγμα
Β. το ιουδαικό παράδειγμα
Γ. το εσχατολογικό παράδειγμα

Το μυστηριακό παράδειγμα

Διαπιστώνει κανείς καθ’ όλη τη περίοδο του μυστηριακού παραδείγματος να αιωρείται στις βιβλικές μελέτες γύρω από το μυστήριο της Θείας Ευχαριστίας το σύνδρομο της θεολογικής διαμάχης της περιόδου του σχολαστικισμού και λίγο αργότερα της μεταρρυθμίσεως αναφορικά με τη φύση και το χαρακτήρα της Ευχαριστίας και γενικότερα τω νμυστηρίων , στην Καινή Διαθήκη.
Η μετατόπιση της θεολογικής κατανόησης μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας που σημειώθηκε στη δυτική χριστιανική παράδοση , ιδίως μετά το ιβ’ μ.Χ. αιώνα , ήταν μέχρι και πρόσφατα ο αποφασιστικός παράγων κατά την επιστημονική έρευνα στο βιβλικό χώρο.
Καθ’ όλη τη περίοδο του « μυστηριακού παραδείγματος « η περί Θείας Ευχαριστίας βιβλική επιστημονική άποψη βασιζόταν στα αποκαλούμενα ιδρυτικά ή συστατικά του μυστηρίου κυριακά λόγια , που θεωρούνταν και ως πρωτογενείς μαρυρίες επί του θέματος.
Τα λόγια αυτά , όπως είναι γνωστό , μας διασώζονται σε τέσσερις εκδοχές .
Οι τρεις από αυτές απαντώνται στα τρία πρώτα Ευαγγέλια , τα λεγόμενα συνοπτικά , στα πλαίσια της διηγήσεως του πάθους , ενώ η τέταρτη στις επιστολές του αποστόλου Παύλου , και συγκεκριμένα στα πλαίσια της απαντήσεως του στους Χριστιανούς της Κορίνθου σχετικά με τις αταξίες που παρατηρήθηκαν κατά τα κυριακά δείπνα στην αρχέγονη αυτή εθνικο- χριστιανική κοινότητα Μαρκ.14.22-25 Ματθ.26,26-29 Λουκ.22.18-20 Α’ Κορ. 11, 25-26
Αυτά τα αποκαλούμενα ιδρυτικά ή συστατικά του μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας λόγια , μας διασώθηκαν σε δυο διαφορετικές μορφολογικά παραδόσεις :
Τη Μάρκεια ( και ματθαική ) και την Παύλεια ( και εν μέρει λουκάνεια )
Σημαντικός προβληματισμός παρατηρήθηκε σχετικά με το ζήτημα περί δύο τύπων ευχαριστιακής λειτουργικής πρακτικής στις αρχέγονες χριστιανικές κοινότητες μιας ιουδαικοχριστιανικής , σχετιζόμενης με τις αγάπες και με κυρίαρχο στοιχείο την «κλάση του άρτου « ( Πραξ.2,42 ) και μιας ελληνιστικής , περισότερο επηρεασμένης από τις μυστηριακές λατρείες , και αυτή είναι η σωζόμενη στην παύλεια παράδοση και ιδιαίτερα στα ιδρυτικά λόγια .
Στα βασικά τους στοιχεία τα λεγόμενα ιδρυτικά λόγια αναλύονται στα εξής επι μέρους στοιχεία :
- στις κύριες πράξεις της κλάσης του Άρτου και του ποτηρίου της Κοινωνίας
- στα ερμηνευτικά λόγια , τα οποία συνοδεύουν αυτές τις πράξεις - τούτο μου εστίν το σώμα κλπ. –
- στα λοιπά στοιχεία όπως .πχ. το δεύτερο ποτήριο του Λουκά , η γενικότερη εσχατολογική διάσταση , το πασχάλιο ή σταυρικό πλαίσιο και περιβάλλον ,στο οποίο τοποθετούνται όλες οι καινοδιαθηκές μαρτυρίες , συνοπτικές και παύλειες


Το ιουδαικό παράδειγμα

Από τις αρχές της δεκαετίας του ’50 ο A.J.Higgins συνοψίζοντας την προβληματική της βιβλικής ερμηνευτικής επιστήμης , σημείωνε πολύ χαρακτηριστικά , ότι το περί απαρχών της Εκκλησίας ερώτημα είναι άμεσα συνδεδεμένο με εκείνο των απαρχών της Ευχαριστίας . Το ερώτημα που απασχολούσε τη βιβλική θεολογία κατά τη περίοδο του οικουμενικού ενθουσιασμού των αρχών του β’ μισού του 20ου αιώνα ήταν αν και κατά πόσο το κατεξοχήν μυστήριο της Εκκλησίας «καθιερώθηκε «συνειδητά από τον ίδιο τον ίδιο τον Ιησού ή ήταν η φυσική και ίσως αναπόφευκτη εξέλιξη που άρχισε τις πρώτες μέρες της ζωής της Εκκλησίας. Συνοψίζοντας τα πορίσματα της βιβλικής επιστήμης εκείνη την εποχή , ο Higgins υπογράμμιζε με σημασία ότι η απάντηση στο ερώτημα :
Ο Ιησούς ίδρυσε την εκκλησία και καθιέρωσε την Ευχαριστία , δε μπορεί να είναι απλά ένα ναι ή ένα όχι , αλλά κάτι ανάμεσα στα δύο.
Δυο δεκαετίες αργότερα ένας σημαίνων λειτουργιολόγος ο Louis Ligier , συνοψίζοντας την πορεία της μέχρι τότε έρευνας , υπογράμμιζε πως ένα από τα κύρια προβλήματα στην έρευνα των απαρχών της Θείας Ευχαριστίας ήταν – το αν οι ιδρυτικές του μυστηρίου διηγήσεις μεταφέρθηκαν μέσω της λειτουργικής παράδοσης ή μέσω της κοινής ευαγγελικής παράδοσης – με άλλα λόγια δηλαδή αν η λειτουργική παράδοση της αρχέγονης χριστιανικής κοινότητας επέδρασε στην τελική διαμόρφωση των ιδρυτικών της Θείας ευχαριστίας λογίων και του γενικότερου πλαισίου των ευχαριστιακών διηγήσεων ή αν ο ιστορικός πυρήνας των διηγήσεων ήταν εκείνος που επηρέασε την μετέπειτα λειτουργική πράξη.
Σημαντικότερη εντούτοις εξέλιξη μπορεί να θεωρηθεί η επιστημονική εκτίμηση ότι ακόμη και αν βασιστεί κανείς στο Τελευταίο Δείπνο του Κυρίου , αυτό δε μπορεί να ήταν πασχάλιο δείπνο αλλά τόσο αυτό όσο και τα πολυάριθμα δείνα στα οποία ο Υιός και Λόγος του Θεού μετείχε κατά την επί γης παρουσία του ταίριαζε περισσότερο με εκείνα των εβδομαδιαίων ή εορταστικών κοινωνικών συναδελφικών δείπνων , στα οποία σημειωτέων ήταν έντονος ο εσχατολογικός προσανατολισμός.
Έτσι το βασικό ερώτημα στο οποίο η βιβλική και λειτουργική επιστήμη προσπάθησε να δώσει απάντηση κατά την περίοδο του ιουδαικού παραδείγματος ήταν με ποιο τρόπο ,αλλά και σε ποια από τις δύο αρχέγονες παραδόσεις μπορούμε να εντοπίσουμε τα ουσιαστικότερα στοιχεία για την ανάδειξη του αρχικού και αυθεντικού νοήματος της Θείας Ευχαριστίας .

Το εσχατολογικό παράδειγμα

Όλα τα στοιχεία που διαπλέκονται από πολύ νωρίς στη Θεία Ευχαριστία ( θυσιαστικά , λατρευτικά , ακόμη και χριστολογικά /σωτηριολογικά ) παίρνουν νόημα και σημασία από το κυρίαρχο , το ένα και μοναδικό το εσχατολογικό .
Έγινε πλέον κατανοητό πανταχόθεν ότι η Ευχαριστία δεν ήταν μια απλή λατρευτική τελετή , αλλά η ζωντανή έκφραση της εκκλησιαστικής ταυτότητας της χριστιανικής κοινότητας ως κοινωνίας των εσχάτων.
Τη διαπίστωση της προτεραιότητας της εσχατολογικής διάστασης του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας ήρθαν να επιβεβαιώσουν τρείς ανεξάρτητες μεταξύ τους επιστημονικές ανακαλύψεις στον ευρύτερο βιβλικό χώρο
Α. η σπουδαιότητα των ευχαριστιακών αναφορών της Διδαχής
Β. η σημασία ενός ξεχασμένου ιωάννειου χωρίου , τόσο για την εσχατολογική προοπτική της αρχέγονης χριστολογίας , όσο και για τις εκκλησιολογικές και ευχαριστιολογικές του συνέπειες
Γ. η σπουδαιότητα της Πηγής των Λογίων , για την οποία μέχρι και πού πρόσφατα γινόταν λόγος μόνο σε ακαδημαικούς κύκλους για τη λύση του συνοπτικού προβλήματος.

Η κυριότερη ευχαριστιακή μαρτυρία είναι εκείνη της Διδαχής όπου ο εσχατολογικός προσανατολισμός είναι περισσότερο εμφανής ακόμη και από την παύλεια ευχαριστιακή παράδοση ( Α’ Κορ.11)
Η Διδαχή αποτελεί αδιάσειστη μαρτυρία , ότι δεν ήταν μόνο το ποτήριο που σαφέστατα συμβόλιζε τη νέα διαθήκη , αλλά και ο άρτος.
Πως και για ποιο λόγο η σωτηριολογική ερμηνεία του Μυστηρίου της Θείας Ευχαριστίας που θεολογικά θεμελιώθηκε από τον Απόστολο Παύλο με βάση τη σταυρική του θεολογία διαδέχθηκε και σχεδόν επικάλυψε την πρωτογενή εσχατολογική , που όμως διασώθηκε αρκετά ευδιάκριτα στην ευχαριστιακή λειτουργική πράξη .
Η Εκκλησία επιτελεί το σωστικό της έργο όχι με εκείνα που συνήθως πράττει ούτε με εκείνα που λέγει , αλλά κυρίως με αυτό που είναι .
Αυτό το είναι με άλλα λόγια αυτή η ταυτότητα και αυτοσυνειδησία της Εκκλησίας δεν είναι τίποτε άλλο παρά το όραμα ενός καινούργιου κόσμου διαφορετικού από το φθαρτό και συμβατό στον οποίο ζούμε , το όραμα δηλαδή της προσδοκώμενης Βασιλείας του Θεού.
Το όραμα αυτό η Ορθόδοξη παράδοση το έχει διαφυλάξει στην ευχαριστιακή λατρεία παρά τις ατυχείς ομολογουμένως μεταλλαγές που έχουν εν μέρει ατονήσει σε ορισμένα σημεία τον αρχικό εσχατολογικό της χαρακτήρα.
Το όραμα αυτό το οποίο οι πιστοί βιώνουν κατά την Ευχαριστιακή σύναξη , οφείλουν να μεταλαμπαδεύσουν και προς τον έξω κόσμο .
Εκκλησία χωρίς αυτή την ιερή αποστολή απλούστατα δεν είναι Εκκλησία.
Όσο και αν σε πολλούς φαίνεται παράδοξο , η Εκκλησία δεν υπάρχει για τον εαυτό της , αλλά για τον κόσμο.
Το χρέος λοιπόν και η μαρτυρία της Ορθοδοξίας στο σύγχρονο κόσμο έχει να κάνει κατά κύριο λόγο με αυθεντικότερη έκφραση της ευχαριστιακής λειτουργικής της ταυτότητας .
Αυτός πρέπει να είναι και ο απώτερος στόχος της λειτουργικής αναγέννησης.

Πέτρος Βασιλειάδης

Καθ.Α.Π.Θεσ/νίκης

[Harrys1934]

Βασιλικούλα, αυτό το κατεβατό που έφερες Βέβαια συμφωνείς για να το φέρεις δλδ (εγκρίνεις και επαυξάνεις)
Μοιάζεις σαν να μπήκες μέσα στην τελευταία τάξη της θεολογικής σχολής και κηρύτης.

Ναι είναι του τάδε θα πρέπει να το δεχτούμε.

Αν ήταν να δεχόμαστε ότι μας φέρνουν οι Εγγράμματοι (ελληνική γραμματική, αλλα αγράμματοι θεολογικός τότε θα είχαμε χάσει την μάχη πριν πολλές δεκαετίες.

Αν εσύ που το διάβασες και γνωστό ως σπουδαγμένη καλά, δώσε μας την ψίχα από όλο αυτό.
Δλδ τι;;;;;
Ή δεν έχουμε πνευματικούς λόγους γύρω μας, ¨η αν έχουμε δεν βγάζουν συμπέρασμα.

Καλύτερα να πω ότι τέτοια γραπτά είναι για τους πολύ λίγους, οχι για όλους μας.
Συγνώμη, μια και έχω άποψη την βάζω κάτω

[vasilikirimp]

Αγαπητέ κύριε Χάρη , δε θέλω να υποδείξω τίποτα έβαλα ένα θέμα που το θεωρώ ενδιαφέρον .....ως κείμενο έβαλα , το κείμενο του καθηγητή - δε θα μπορούσε ποτέ να είναι δικό μου κείμενο μια και οι γνώσεις μου είναι ελάχιστες και μη θεολογικές ( δυστυχώς )
Το ερώτημα είναι το ακόλουθω
Η σχέση του πρωτογενώς καταγεγραμμένου Λόγου του Θεού - Αγία Γραφή - και της πρωτογενώς εμπειρίας της Εκκλησίας - Ευχαριστία -.
Προηγήθηκε η εμπειρία της Εκκλησίας και ακολούθησε το κήρυγμα , ο λόγος , η Γραφή.....

[dionysisgr]

Καλο ειναι να το αποσυρεις το κειμενο σου Harrys1934, καθως και σε εκθετει που κατακρινεις εναν αξιολογο καθηγητη οπως τον Κο Βασιλειαδη, ως δηθεν "αγραμματο θεολογικως" αλλα και ενα παραπανω, επειδη ακριβως ομολογεις οτι δεν εισαι σε θεση να καταλαβεις τι γραφει, δεν θα επρεπε να το κρινεις και να το απαξιωνεις με τετοιο τροπο που μονο κομπλεξ κατωτεροτητος και φανερο φθονο φανερωνει.

Λυπαμαι που τα γραφω αυτα, αλλα προσβαλεις ασχημα τοσο και την vasilikirimp, που μπηκε στον κοπο να δημοσιευσει ενα κειμενο επιπεδου πανεπιστημιακης βιβλικης ερευνας, που για καποιους ειναι εργο ζωης, οσο και τον Κο Καθηγητη που, ε, δεν μπορει, κατι παραπανω θα γνωριζει σε θεολογικα θεματα απο εμας.. Δεν νομιζεις;

Λοιπον επειδη τα εχουμε ισοπεδωσει εσχατως ολα εδω μεσα, και καποιοι δεν αντεχουν η δεν σεβονται καθολου την γνωση των αλλων ακομα και εαν ειναι Καθηγητες, καλο θα ειναι και οι Συντονιστες να μαζευουν λιγο με συστασεις, οποιον/α δεν μπορει λογω της αγνοιας του να ανεχτει το κατι παραπανω.

Τι λετε; Ας τοποθετηθουν αλλοι. Εχουμε φτασει σε σημειο, προσωπα που εχουν πολλα να δωσουν στο φορουμ, να ΜΗΝ γραφουν, για να μην θεωρηθει, ακουσον ακουσον, οτι απευθυνονται σε καθηγητες θεολογιας..

Τι φασισμος ιδιοτυπος ειναι αυτος δεν μπορω να καταλαβω. Να κραταμε το επιπεδο του φορουμ σε σταθμη καφενειου η κουτσομπολιου, για να μην παρεξηγηθουν καποιοι που δεν μπορουν να βαλουν κατω την ψευτο-υπερηφανεια τους, και να παραδεχτουν οτι υπαρχουν αλλοι που γνωριζουν πολλα περισσοτερα πραγματα επανω σε ζητηματα Πιστεως και Θεολογιας, επειδη αφιερωσαν την ζωη τους εκει.

Τι να πω, λυπαμαι, διαβαζουν και πολλοι αλλοι αδελφοι μας, και ντρεπομαι που βλεπω αυτην την απαξιωση.

[yiorgos31]

Πρέπει να συνδέσουμε τα ψιψιψίνια με τα κοκοκόψαρα αλλιώς το χάνουμε το κορμί πατριώτες!!!

[Harrys1934]

Καλο ειναι να το αποσυρεις το κειμενο σου Harrys1934, καθως και σε εκθετει που κατακρινεις εναν αξιολογο καθηγητη οπως τον Κο Βασιλειαδη, ως δηθεν "αγραμματο θεολογικως" αλλα και ενα παραπανω, επειδη ακριβως ομολογεις οτι δεν εισαι σε θεση να καταλαβεις τι γραφει, δεν θα επρεπε να το κρινεις και να το απαξιωνεις με τετοιο τροπο που μονο κομπλεξ κατωτεροτητος και φανερο φθονο φανερωνει.

Λυπαμαι που τα γραφω αυτα, αλλα προσβαλεις ασχημα τοσο και την vasilikirimp, που μπηκε στον κοπο να δημοσιευσει ενα κειμενο επιπεδου πανεπιστημιακης βιβλικης ερευνας, που για καποιους ειναι εργο ζωης, οσο και τον Κο Καθηγητη που, ε, δεν μπορει, κατι παραπανω θα γνωριζει σε θεολογικα θεματα απο εμας.. Δεν νομιζεις;

Λοιπον επειδη τα εχουμε ισοπεδωσει εσχατως ολα εδω μεσα, και καποιοι δεν αντεχουν η δεν σεβονται καθολου την γνωση των αλλων ακομα και εαν ειναι Καθηγητες, καλο θα ειναι και οι Συντονιστες να μαζευουν λιγο με συστασεις, οποιον/α δεν μπορει λογω της αγνοιας του να ανεχτει το κατι παραπανω.

Τι λετε; Ας τοποθετηθουν αλλοι. Εχουμε φτασει σε σημειο, προσωπα που εχουν πολλα να δωσουν στο φορουμ, να ΜΗΝ γραφουν, για να μην θεωρηθει, ακουσον ακουσον, οτι απευθυνονται σε καθηγητες θεολογιας..

Τι φασισμος ιδιοτυπος ειναι αυτος δεν μπορω να καταλαβω. Να κραταμε το επιπεδο του φορουμ σε σταθμη καφενειου η κουτσομπολιου, για να μην παρεξηγηθουν καποιοι που δεν μπορουν να βαλουν κατω την ψευτο-υπερηφανεια τους, και να παραδεχτουν οτι υπαρχουν αλλοι που γνωριζουν πολλα περισσοτερα πραγματα επανω σε ζητηματα Πιστεως και Θεολογιας, επειδη αφιερωσαν την ζωη τους εκει.

Τι να πω, λυπαμαι, διαβαζουν και πολλοι αλλοι αδελφοι μας, και ντρεπομαι που βλεπω αυτην την απαξιωση.

Ακριβός αυτό έγραψα φίλε ότι είναι μόνο για ορισμένους ¨Ετσι ακριβός όπως γράφεις κι εσύ
Ποτέ δεν πήγα με τον τίτλο κάποιου καθηγητή
Με τον τρόπο που το γράφεις είναι σαν να δίνεις διαταγή

[dionysisgr]

Koιταξε διαταγη σε κανεναν δεν δινει κανενας. Ομως να επιτρεψεις και σε καποιους ανθρωπους να ειναι Καθηγητες. Εχουν και αυτοι δικαιωμα να εκφραζονται ξερεις, και οχι μονο αυτοι που δεν ειναι καθηγητες, ανθρωποι ειναι και αυτοι.

Και επισης το μεσο με το οποιο επικοινωνεις αυτην την στιγμη και εκφραζεσαι στην αλλη ακρη του πλανητη, καποιοι καθηγητες το δημιουργησαν πριν καμμια 40ρια χρονια, πρωτα, με το στρατιωτικο υπερακτιο δικτυο ARPAnet, και επειτα με τον απογονο του το σημερινο Internet.

Ετσι λοιπον να μαθεις να μην απαξιωνεις την γνωση και την επιστημη, εν ονοματι της "απλοτητος", πισω απο την οποια κρυβεται πολλακις η σκανδαλωδης αγνοια μας.

Απλα ειναι τα πραγματα, Harrys1934, μην τα μπερδευουμε. Δεν καταλαβαινουμε ενα κειμενο, η μας υπερβαινουν αυτα που γραφει, δεν ειναι αναγκη να παιρνουμε στο κυνηγι αυτον/η που το εγραψε και αυτον/η που το δημοσιευσε. Ελεος δηλαδη πια!

Και εφερες και σε δυσκολη θεση την vasilikirimp, και εξακολουθεις να μην ζητας εστω μια συγνωμη, ετσι για τα ματια του κοσμου βρε αδερφε..

Ενταξει αγαπητε Harrys1934; Μην με αναγκασεις να επανελθω, αδικεις και τον εαυτο σου με αυτην την σταση.

[yiorgos31]

Πάει το χάσαμε το κορμί πατριώτες...

[dionysisgr]

yiorgos31, εχεις κατι να παρατηρησεις η να τοποθετηθεις και να ωφεληθουμε αγαπητε επι της ουσιας του θεματος;

Eιτε στο κειμενο που δημοσιευθηκε, ειτε στην μεταξυ μας διαλεκτικη;

[yiorgos31]

Στη διαλεκτική σας... αν δεν το καταλαβαινετε μη με πιέζετε να σας εξηγησω δεν πειράζει... Άστο βρε Νιόνιο μη με στεναχωρείς μέρα που 'ναι!!!