"Μιλάμε συχνά για τους πνευματικούς αγωνιστές της Εκκλησίας και τους επαινούμε, χωρίς ωστόσο να είμαστε βέβαιοι ότι είναι γνήσιοι και αληθινοί γιατί, δυστυχώς, στις πονηρές μέρες μας πολλά έχουν διαστραφεί και πολλή σύγχυση επικρατεί.
Ο Γέροντας Παΐσιος, έβλεπε ότι οι άνθρωποι δεν ακολουθούν το σωστό δρόμο και απομακρύνονται απ' το Θεό, παρ' όλο, που οι περισσότεροι έχουν καλή προαίρεση. Ανησυχούσε δε ιδιαίτερα για την αλλοίωση του μοναχικού ιδεώδους, πού παρατηρούνταν στο Άγιον Όρος και αλλού. Γι` αυτό διαφώτιζε τους επισκέπτες του, διατυπώνοντας ελευθέρα τις απόψεις του. Οι άλλοι πολλές φορές προκαλούσαν έντονες αντιδράσεις.
Μια φορά επισκέφτηκαν το Γέροντα δυο άγαμοι κληρικοί, αρχιμανδρίτες της Αθήνας, συνοδευόμενοι από τρία πνευματικά παιδιά τους. Ήθελαν να συνομιλήσουν με τον Γέροντα για το σύγχρονο μοναχισμό, πού παρουσίαζε τότε θεαματική αύξηση.
Ο Γέροντας υποδέχθηκε με σεβασμό τους δυο κληρικούς και με αγάπη τους τρεις λαϊκούς. Τους είπε να καθίσουν στο ξύλινο κάθισμα, που ήταν κάτω από ένα δέντρο και ο ίδιος μπήκε στο κελί να τους ετοιμάσει το κέρασμα.
Ο ένας αρχιμανδρίτης, ονόματι Επιφάνιος, γνώριζε καλά το Γέροντα και του μιλούσε με οικειότητα, ενώ ό νεώτερος π. Χρυσόστομος πρώτη φορά πήγαινε στην Παναγούδα Ο Γέροντας ήταν χαρούμενος απ' την επίσκεψη, γιατί έβλεπε ότι οι αδελφοί είχαν πνευματικά ενδιαφέροντα, σε αντίθεση με πολλούς άλλους, οι οποίοι τον επισκέπτονταν από περιέργεια και μόνο.
—Γέροντα, δόξα τω Θεώ, το Άγιον Όρος γέμισε μοναχούς. Θυμάμαι το 1970, πού πρωτοήρθα εδώ, υπήρχε μεγάλη λειψανδρία έβλεπες, για παράδειγμα, σ' ένα μοναστήρι πέντε δέκα γερασμένους μοναχούς, οί οποίοι κυριολεκτικά σέρνονταν και πίστευες ότι οπού να 'ναι το Περιβόλι της Παναγίας θα ερήμωνε και θ' αναλάμβανε τα μοναστήρια ή Εφορία Αρχαιοτήτων, είπε ό π. Επιφάνιος.
—Όλοι χαιρόμαστε παπά μου γι` αυτό. Αλλά εγώ, πού είμαι παλαιός εδώ, δε μιλάω περιφρονητικά για τους παλιούς αγιορείτες. Από εκείνους τους αγιασμένους ανθρώπους έχω πάρει πολλά. Ξέρετε οι πατέρες εκείνης της εποχής είχαν πολλή πίστη και απλότητα. Γράμματα δεν ήξεραν πολλά. Είχαν όμως, ταπείνωση και αγωνιστικό πνεύμα, γι` αυτό και ό Θεός συνέχεια τους φώτιζε.
-Δεν τα έχουν όλα αυτά οί σημερινοί μοναχοί, Γέροντα; Λες να τους δυσκολεύουν οί γνώσεις τους; ρώτησε πάλι ό π. Επιφάνιος.
-Οι γνώσεις είναι καλές, όταν δεν πειράζουν την πίστη. Ή λογική κλόνισε απ' τα θεμέλια την πίστη των ανθρώπων και γέμισέ τις ψυχές τους με αμφιβολίες κι ερωτηματικά έτσι έχασαν τα θαύματα απ' τη ζωή τους. Ύστερα είναι και το κοσμικό πνεύμα, πού τους έχει κυριεύσει. Όλοι προσπαθούν να ζήσουν καλύτερα, με μεγαλύτερη άνεση και λιγότερο κόπο. Θέλουν να γίνουν άγιοι, να λάβουν πνεύμα χωρίς, όμως να δώσουν αίμα.
-Είναι, όμως, νέοι άνθρωποι και καλοπροαίρετοι. Και αυτό νομίζω είναι σπουδαίο, είπε ό π. Χρυσόστομος.
—Δεν αμφιβάλλω, παπά μου, ότι είναι αξιόλογοι νέοι και αφιερωμένοι στα ιδανικά Πονάω, όμως, γιατί βλέπω ότι όλο αυτό το καλό υλικό δεν βρίσκει το ανάλογο πνευματικό προζύμι. Έτσι ή ζύμη δεν ανεβαίνει και το ψωμί είναι λειψό.
—Γέροντα, στον πρόλογο του βιβλίου σου «'Αγιορείτες Πατέρες και αγιορείτικα», μιλάτε με πολύ θαυμασμό για τους παλαιούς αγιορείτες, οι οποίοι είχαν «το άρωμα της απλότητας», είπε ό π. Επιφάνιος.
-Βέβαια γνώρισα πολλούς ενάρετους πατέρες παλιά και ό Γέροντάς μου ό παπα — Τύχων ήταν ένας απ' αυτούς. Ήταν απλός και ταπεινός. Αναπαυόταν στα φτωχά και ταπεινά πράγματα και αγαπούσε πολύ την ακτημοσύνη. Είχε πνευματικά φτερά και ζούσε με μεγάλη άσκηση. Ξέρετε, ή καλοπέραση δεν βοηθάει το μοναχό. Ή άνεση δεν είναι για το μοναχό. Είναι ατιμία στην έρημο. Ό καλομαθημένος πρέπει να σκληραγωγηθεί. Να σας πω τώρα για το γέρο — Ιωσήφ απ' την Καρπασία, πού ζούσε σ' ένα γειτονικό καλύβι. Ήταν εκατόν έξι χρονών κι εξυπηρετούνταν μόνος του. Κάποτε τον πήραν στο Βατοπαίδι, τον έπλυναν και τον περιποιούνταν. Εκείνος, όμως, αρρώστησε και ζήτησε να τον πάνε στο κελί του. Αμέσως έγινε καλά Βλέπετε, με την περιποίηση ό γέρο — Ιωσήφ αρρώστησε, ενώ με την εγκατάλειψη έγινε καλά Περπατούσε με δυο μπαστούνια κι έκανε πολλές δουλειές. Μάζευε χόρτα, έσπερνε κοκκάρι, κουβαλούσε νερό, έπλενε τα ρούχα του και το κεφάλι του. Διάβαζε πάντα την ακολουθία του, έκανε τον κανόνα του κι έλεγε την ευχή. Είχε μεγάλη εμπιστοσύνη στο Θεό.
Ο π. Χρυσόστομος, πού άκουγε με προσοχή τα όσα έλεγε ό Γέροντας, είπε:
— Τι λες, Γέροντα, για την υπακοή των νέων μοναχών;
—Τι να πω; Οι σημερινοί υποτακτικοί δεν είναι υποτακτικοί. Δεν κάνουν υπακοή. Σήμερα κάνουν υπακοή οι γεροντάδες στους υποτακτικούς. Οι άγιοι πατέρες έκαναν την έρημο πνευματική πολιτεία, ενώ σήμερα την κάνουμε κοσμική πολιτεία Πρέπει, αδελφοί μου, να έχουμε πνευματική ευαισθησία.
Ο Γέροντας δεν θέλησε να αναφερθεί σε συγκεκριμένα πρόσωπα Ήταν, όμως, πολύ ανήσυχος. Ή εισβολή της τεχνολογίας στο Άγιον Όρος τον στενοχωρούσε Ιδιαίτερα Έβλεπε ότι ό αγιορείτικος μοναχισμός αλλοιώνεται και για αυτό δεν μιλούσε με ενθουσιασμό για την άνθησή του.
Οι δυο κληρικοί συνέχισαν τη συζήτηση με τον Γέροντα για διάφορα άλλα θέματα, πού τους απασχολούσαν και αργά το απόγευμα έφυγαν για τις Καρυές, αφού χαιρέτησαν με σεβασμό το μεγάλο Ασκητή."
