Ψυχοφελή μηνύματα...

[toula]

Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης ~ Εμμονή εν τη προσευχή.

…Μάθε να προσεύχεσαι. Βίαζε τον εαυτόν σου εις την προσευχήν. Κατά αρχάς θα εύρης δυσκολίαν , ύστερον όμως όσον περισσότερον βιάζης τον εαυτόν σου , τόσον ευκολώτερον θα προσεύχεσαι. Εις την αρχήν όμως είναι πάντοτε αναγκαίον να βιάζη κανείς τον εαυτό του.
Η καρδία μας κάθε ημέρα αποθνήσκει πνευματικώς. Και μόνον θερμή προσευχή συνοδευόμενη με δάκρυα την ζωογονεί και την κάμνει να αναπνέη πάλιν. Αν δεν προσευχώμεθα με αρκετήν πνευματικήν ζέσιν, εύκολα και ταχέως θα αποθάνωμεν πνευματικώς .
Όταν κάποια εσωτερική ανησυχία σε εμποδίζει να προφέρης της προσευχής τας λέξεις κατά την θείαν ακολουθίαν, γνώριζε ότι αυτή η ανησυχία και αδυναμία είναι απάτη του εχθρού , του δαίμονος. Ρίψε από επάνω σου την αθυμίαν ,λιποψυχίαν και δειλίαν και πρόφερε το όνομα του Κυρίου χωρίς βίαν, ηρέμως και δυνατά.
Τοιουτοτρόπως θα καταβάλης την ανησυχίαν και αδυναμίαν σου και θα κερδίσεις θάρρος και δύναμιν. Τα πάντα είναι δυνατά δια εκείνους που πιστεύουν και εις τον Θεόν ελπίζουν . Πρέπει να παλαίωμεν και να νικώμεν.
Μη φείδεσαι τον εαυτόν σου, αλλά προσεύχου με ζέσιν και αν έχης κοπιάση όλην την ημέραν. Μη παραμελής την αγίαν προσευχή. Προσεύχου μέχρι τέλους εις τον Θεόν με όλην την καρδίαν σου , διότι αυτό είναι καθήκον σου απέναντι του Θεού. Εφόσον έθεσες την χείρα επάνω εις το άροτρον, μη βλέπης οπίσω…
Αν έχης ως κανόνα ζωής να λέγης ωρισμένον αριθμόν προσευχών, είτε αυταί είναι μακραί, είτε βραχείαι, λέγε τας καλώς. Αναγίνωσκε τας προσευχάς με συναίσθησιν βαθείαν και μη κάμης αυτήν την εργασίαν του Θεόυ με την καρδίαν σου διηρεμένη εις δύο, ούτως ώστε το εν μέρος να ανήκη εις Αυτόν και το άλλον ήμισυ εις την σάρκαν σου …

Από το βιβλίο “ Η εν Χριστώ ζωή”, Αγίου Ιωάννου της Κροστάνδης
Πηγή: agiospatrokosmas.gr

[toula]

ΑΙ ΗΜΕΡΑΙ ΕΝ ΑΙΣ ΔΕΙ ΕΡΓΑΖΕΣΘΑΙ.

«Ἀποκριθεὶς δὲ ὁ ἀρχισυνάγωγος, ἀγανακτῶν ὅτι τῷ σαββάτῳ ἐθεράπευσεν ὁ ᾿Ιησοῦς, ἔλεγε τῷ ὄχλῳ· Ἕξ ἡμέραι εἰσὶν ἐν αἷς δεῖ ἐργάζεσθαι· ἐν ταύταις οὖν ἐρχόμενοι θεραπεύεσθε, καὶ μὴ τῇ ἡμέρᾳ τοῦ σαββάτου» (Λουκ. 13, 14)
«Ὁ ἀρχισυνάγωγος ὅμως, ἀγανακτισμένος ποὺ ὁ ᾿Ιησοῦς ἔκανε τὴ θεραπεία τὸ Σάββατο, γύρισε στὸ πλῆθος καὶ εἶπε· «Ὑπάρχουν ἕξι μέρες ποὺ ἐπιτρέπεται νὰ ἐργάζεται κανείς· μέσα σ’ αὐτές, λοιπόν, νὰ ἔρχεστε καὶ νὰ θεραπεύεστε, καὶ ὄχι τὸ Σάββατο».
Οι ανθρώπινες ανάγκες δεν γνωρίζουν μέρα και ώρα. Κάθε στιγμή ο καθένας μας έχει ανάγκη να φάει, να πιει, να έχει τα αγαθά που του χρειάζονται για την επιβίωσή του, να αγαπήσει, να αγαπηθεί. Κι ενώ έχουμε κληθεί να ζούμε εν χρόνω, η διαχείριση του χρόνου δεν συμβαδίζει πάντοτε με τις ανάγκες μας. Δεν είναι η τεμπελιά, ο κακός προγραμματισμός ή, άλλοτε, η υπερδραστηριότητα που μας κάνουν να χάνουμε την αίσθηση του χρόνου, τον ρυθμό του μόνο.

Είναι και μια πεποίθηση ότι ο χρόνος είναι μπροστά μας. Ότι είναι υπεραρκετός, ιδίως για τους νεώτερους, με αποτέλεσμα να αφήνουμε για αύριο πολλά από αυτά που θα μπορούσαμε να κάνουμε σήμερα. Παρόλα αυτά οι ανάγκες μας εξακολουθούν να μας υπενθυμίζουν ότι ο χρόνος μας θέλει διαχείριση ουσιαστική, ώστε να μην χάνεται ανεπιστρεπτί.
Από την άλλη, συχνά μας διακρίνει μια υποκρισία στον τρόπο με τον οποίο ισχυριζόμαστε ότι θα έπρεπε να διαχειριστούμε τον χρόνο μας. Βάζουμε μπροστά τις υλικές μας ανάγκες, λησμονούμε όμως ότι η ύπαρξη έχει και μια καίρια διάσταση, που είναι η δίψα της για αγάπη και αιωνιότητα. Γι’ αυτές μας τις ανάγκες δεν βλέπουμε αυθεντικά. Αφήνουμε τον χρόνο να περνά. Περιμένουμε τα πράγματα να έρθουν από μόνα τους. Ζούμε με ανθρώπους που αγαπούμε και μας αγαπούν.

Δεν τους το δείχνουμε ούτε ζητάμε από αυτούς να το δείξουν. Μας απορροφούν, ιδίως σήμερα, η εκκοσμικευμένη πραγματικότητα, η εικόνα, η έξοδος, το ξέσκασμα, η εκζήτηση της ηδονής, με αποτέλεσμα ο προσανατολισμός να είναι ο εαυτός μας. Και όταν υπάρχουν ευκαιρίες να δώσουμε και να πάρουμε αγάπη ή ευκαιρίες να χαρούμε επειδή μας αγαπούν ή επειδή στον κόσμο εμφανίζεται η αγάπη, τότε εμείς αφήνουμε να πρυτανεύουν οι δικές μας, κάποτε στενόκαρδες, αντιλήψεις ή η αδιαφορία μας για την χαρά.
Στην θρησκευτική παράδοση προστίθεται και μια άλλη διάσταση εκτός του προσανατολισμού στο εγώ. Είναι η υποκρισία. Επειδή ο κόσμος και οι άνθρωποι δεν είναι όπως εμείς θέλουμε ή η χαρά δεν έρχεται με τον τρόπο που εμείς πιστεύουμε ότι πρέπει να έρθει ή επειδή εμείς την στερούμαστε ή επειδή κρίνουμε τα πάντα με το γράμμα του νόμου, έρχεται η άρνηση να αποδεχτούμε ότι οι ανάγκες των άλλων ανθρώπων, ακόμη κι αν δεν είναι πνευματικές καθαυτό δεν είναι τόσο σημαντικές όσο αυτό που η θρησκευτικότητα θεωρεί.

Έτσι, φτάνουμε στην υποτίμηση της χαράς του άλλου, όταν οι ανάγκες του καλύπτεται, φτάνουμε στην απόφαση ότι τα πάντα εξαρτώνται από τον τρόπο της δικής μας θέασης και αν δεν είναι όπως εμείς τα θέλουμε, τότε δεν καλύπτονται από την αλήθεια της πίστης.
Στο θαύμα της θεραπείας της συγκύπτουσας γυναίκας από τον Χριστό στην συναγωγή την ημέρα του Σαββάτου όλοι χαίρονται. Ο Χριστός βλέπει την ανάγκη της γυναίκας να γιατρευτεί. Ταυτόχρονα, βλέπει την υπομονή της. Την αφοβία της να μην υποκύψει στην νοοτροπία των φανατικών ότι ήταν καταραμένη από τον Θεό εξαιτίας της ασθενείας της και να μην κλειστεί στον εαυτό της, να μην αρνηθεί να πάει στην συναγωγή, για να μην αντιμετωπίζει τον οίκτο και την περιφρόνηση των άλλων, των δήθεν «αναμάρτητων».

Και ο Χριστός την γιατρεύει, απολύοντάς την από την ασθένεια, για την οποία λέει ότι ο σατανάς την κρατούσε δεμένη σ’ αυτήν. Όμως ο αρχισυνάγωγος, ο εκφραστής του μωσαϊκού νόμου, ο εκφραστής μιας θρησκευτικότητας τύπων και συμφερόντων και όχι λυτρωτικής κοινωνίας με τον Θεό της αγάπης, σπεύδει να αρνηθεί την ανάγκη της γυναίκας να γίνει καλά και διαλέγει να μείνει στην ανάγκη τήρησης του γράμματος του νόμου, με την πρόφαση ότι τα Σάββατα απαγορεύονται τα θαύματα! Ουσιαστικά ακυρώνει και τις εντολές του Θεού με την στάση του αυτή. Δεν τον ενδιαφέρει όμως. Η υποκρισία έχει διαστρέψει την καρδιά του.

Κάθε ώρα είναι ώρα αγάπης. Κάθε μέρα καλούμαστε να εργαζόμαστε την αγάπη και με αγάπη. Οι ανάγκες μας, ναι, πρέπει να καλυφθούν. Κανείς δεν ζητά να είμαστε εκτός του κόσμου μας. Όταν όμως υπάρχει η πίστη στον Χριστό, όταν υπάρχει η πρόκριση της αγάπης, τότε ο χρόνος μας δεν χάνεται. Δεν είναι μόνο η υλική ελεημοσύνη που είναι έκφραση της αγάπης. Είναι η απόφασή μας να χαιρόμαστε με την χαρά του άλλου.
Να γνωρίζουμε ότι πίσω από κάθε πράξη αγάπης κρύβεται ο Θεός. Και τότε κάθε έργο μας είναι αγάπη. Κάθε λόγος μας είναι αγάπη. Κι ακόμη και τα λάθη μας θα γίνονται ευκαιρία για να βλέπουμε τι μας λείπει για να προχωρήσουμε, για να αγαπήσουμε, για να γίνουμε ένα με τον Θεό και τον συνάνθρωπο στην Εκκλησία.

π. Θεμιστοκλής Μουρτζανός

[toula]

Όταν ο Άγιος Νικόλαος χαστούκισε τον αιρετικό Άρειο…

Ό Άρειος πρέσβευε και διαλαλούσε περίτρανα ότι ό Χριστός δεν είναι Θεός… αλλά κτίσμα και ποίημα του Θεού.
Αν και καθαιρείται, εξακολουθεί να υποστηρίζει σθεναρά την άποψη του με συνέπεια να πα­ρασύρονται αρκετοί από τα κηρύγματα του και να επικρατεί στις τάξεις της Εκκλησίας μεγάλη σύγχυση.
Βλέποντας ο Μ. Κωνσταντίνος το πρόβλημα που είχε δη­μιουργηθεί συγκαλεί σε σύσκεψη όλους τους Αρχιερείς και τους πρώτους των Μοναχών στη Νίκαια, για να αποδειχθεί ποιος τελικά έχει δίκαιο….
Επιφανείς αρχιε­ρείς και Μοναχοί, ανάμεσα στους οποίους και ο Άγιος Νικόλαος συγκεντρώνονται στη Νίκαια το 325 μ.Χ. στην Α΄ Οικουμενική Σύνοδο και τίθενται αντιμέτωποι του Αρείου.
Η συζήτηση είχε ξεκινήσει και η αγωνία ήταν μεγάλη…
Βλέποντας σε κάποιο χρονικό σημείο ο Άγιος Νικόλαος ότι ο Άρειος προσπαθεί να αποστομώσει τους Αρχιερείς… κινούμενος από Ιερή αγανάκτηση σηκώθηκε και κατάφερε δυνατό ράπισμα στον Άρειο.
Άρειος με περισσή ψυχραιμία διαμαρτυρήθηκε στο βασιλιά, ανα­φέροντας ότι η εν λόγω συμπεριφορά, αν μη τι άλλο, ήταν προσβλητική και για τον ίδιο.
Ο Μ. Κωνσταντίνος απευθυνόμενος στους αρχιερείς θύμισε ότι ο νόμος προ­βλέπει να κόβεται το χέρι εκείνου που τόλμησε μπροστά στο βασιλιά να χτυπήσει τον οποιοδήποτε.
Ωστόσο έδω­σε την πρωτοβουλία ν’ αποφασίσουν οι ίδιοι οι Αρχιερείς για την τύχη του παραβάτη.
Στην πρόκληση αυτή οι αρχιερείς παραδέχθηκαν το λάθος της συμπεριφοράς αλλά παρακάλεσαν το βασιλιά, για να μην διαταραχθεί η σπουδαία Σύνοδος που διεξαγόταν την ώρα εκείνη, να φυλακίσει τον Άγιο αφήνοντας την τιμωρία του για το πέρας των εργασιών της Συνόδου.
Πράγματι ο Άγιος φυλακίζεται, αλλά και πάλι θαυμαστό γεγονός λαμβά­νει χώρα στη φυλακή.
Το βράδυ παρουσιάζεται σε όραμα ο Χριστός και η Θεοτόκος ρωτώντας τον Άγιο το λόγο για τον όποιο αυτός βρισκόταν στη φυλακή. Όταν ο Άγιος αποκρίθηκε ότι φυλακίστηκε για τη δική τους αγάπη ο Χριστός του έδωσε το Άγιο Ευαγγέλιο ενώ η Θεοτόκος το αρχιερατικό ωμοφόριο.
Την επόμενη μέρα γνωστοί του Αγίου, που τον επισκέφθηκαν, για να του προσφέρουν λίγο άρτο, βρίσκουν τον Άγιο απαλλαγμένο από τα δεσμά να φορά το ωμοφόριο και να διαβάζει από το Ευαγγέλιο.
Όταν ο βασιλιάς πληροφορήθηκε τα γε­γονότα που διαδραματίσθηκαν στη φυλακή ελευθέρωσε τον Άγιο και μαζί με τους άλλους αρχιερείς ζήτησε συ­γνώμη από τον Άγιο για τη συμπεριφορά που επέδειξαν απέναντι του.
Μετά το πέρας της Συνόδου ο Άγιος επέ­στρεψε στην επαρχία του…

[toula]

“Εμείς δι’ουδέν άλλο απεσχίσθημεν των Λατίνων, αλλά διότι είναι όχι μόνον Σχισματικοί, αλλά και Αιρετικοί.
Δια τούτο σας παρακαλώ• αποφεύγετε τους Παπικούς όπως φεύγει κάποιος από φιδιού και από προσώπου πυρός, αλλά και τους «Ορθοδόξους» που σχετίζονται με παπικούς.
Όσο πιο μακρυά φεύγει κανείς απ’ αυτούς τους «Ορθοδόξους», τόσο πιο κοντά έρχεται εις τους Αγίους Πατέρες.
Ενώ όσο πιο κοντά τους έρχεται, τόσο πιο πολύ απομακρύνεται από τους Αγίους μας. Δεν χωρεί καμία συγκατάβασις σε ό,τι έχει σχέση με την Ορθόδοξη Πίστη μας”.
ΑΓΙΟΣ ΜΑΡΚΟΣ Ο ΕΥΓΕΝΙΚΟΣ

[toula]

Ο Άγιος των Αθηνών και Πάσης Ελλάδος, Πορφύριος ο Διορατικός

Μεγάλη η χαρά της αγιοκατάταξης του Θαυμαστού Γέροντος Πορφυρίου στις 27 Νοεμβρίου του 2013!
Δίκαια αναγορεύτηκε ο Άγιος «Καυσοκαλυβίτης», αφού ξεκίνησε και τελείωσε τον πνευματικό βίο του στα Καυσοκαλύβια του Αγίου Όρους. Δεν πρέπει, όμως, να παραβλέπουμε το γεγονός, ότι το μεγαλύτερο μέρος της ζωής και της διακονίας του ήταν στο κέντρο της Ελληνικής πρωτεύουσας, στην καρδιά της Αθήνας. Υπηρέτησε σαν Ιερέας της Αρχιεπισκοπής Αθηνών, στο παρεκκλήσιο του Αγίου Γερασίμου του εν Κεφαλληνία, της Πολυκλινικής των Αθηνών.

Ο μέγας αυτός Πατήρ, αφού πήρε το ουράνιο Φως, το διορατικό χάρισμα, στα Καυσοκαλύβια, με την πρόνοια του Θεού το μεταλαμπάδευσε στην πλατεία της Ομόνοιας και με την ιερατική διακονία του το διοχέτευε στον λαό των Αθηνών. Χρόνια πολλά προσευχόταν, λειτουργούσε, διακονούσε, συναναστρεφόταν με τους πιστούς ιατρούς, ασθενείς, μαγαζάτορες, περαστικούς, φτωχούς, πλουσίους, αμόρφωτους, γραμματισμένους, νέους, ανθρώπους κάθε ηλικίας και κοινωνικής τάξεως, μη περιφρονώντας κανέναν, μέσα στο πολύβουο κέντρο της Αθήνας.
Το Φως της Θεότητας ανέβλυζε από την καρδιά του με τη φύλαξη των Εντολών του Χριστού μας, από την καθημερινή, αδιάλειπτη Μετάνοιά του και από την Πολυκλινική της Ομόνοιας αγκάλιαζε και φώτιζε την Ελλάδα μας και ολόκληρο τον κόσμο. Είτε ως προσευχόμενος, είτε ως λειτουργός των Θείων Μυστηρίων της Ορθοδοξίας, είτε ως διακονών τον λαό.

Μέσα στην καρδιά του Ελληνισμού, λίγα μέτρα από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών, αγίαζε, πρώτα την Αθήνα και ύστερα τον υπόλοιπο κόσμο.
Αφού πλημμύρισε την Αθήνα με τη Χάρη του Αγίου Πνεύματος για χρόνια πολλά, έγινε ένα με την τραγική ιστορία της πρωτεύουσας, με την κατοχή, την πείνα και τον θάνατο, αλλά και την απελευθέρωση και την αναγέννηση της σύγχρονης Ελλάδας.
Ζώντας στο κέντρο του Ελληνισμού, αγιαζόμενος, αγίαζε όλο το Ελληνικό Έθνος, αλλά και τον κόσμο, γινόμενος Οικουμενικός Πατήρ της Ορθόδοξης Εκκλησίας.
Έγινε η ζύμη που ζύμωσε την Εκκλησιαστική ζωή, τη Θεολογία, την καθημερινή ζωή, αλλά και την Ιστορία της σύγχρονης Ελλάδας.
Θα ήταν, λοιπόν, άδικο να μην επονομαστεί, εκτός από διορατικός ή Καυσοκαλυβίτης, σαν ο σύγχρονος Άγιος των Αθηνών, ο σύγχρονος Άγιος και το καύχημα της Αρχιεπισκοπής Αθηνών.

Περνούσε δίπλα του η Εκκλησιαστική ζωή με τις τότε ιδιαιτερότητές της, η πολιτική ζωή με τις εναλλαγές στο πολίτευμα, οι αναταραχές της Παγκόσμιας ιστορίας που έφεραν την πείνα της κατοχής, οι ιστορικές εξελίξεις με τα παθήματα του οικουμενικού Ελληνισμού στην Κύπρο, την Κωνσταντινούπολη, την Αλεξάνδρεια, η μετανάστευση χιλιάδων Ελλήνων στις χώρες της ευημερίας κι αυτός, όντας μέλος και μέρος όλης αυτής της ζωής, ήσυχα και ταπεινά εργαζόταν στην καρδιά του τη μεταμόρφωσή του.
Μετέφερε από το Άγιον Όρος τις διδαχές και υποθήκες των Αγίων Πατέρων για επαγρύπνηση στις εντολές του Ευαγγελίου, για καθημερινή και επιμελημένη Μετάνοια, με τις ακολουθίες και τη Θεία Λειτουργία και την άοκνη και ευσπλαχνική διακονία του λαού.
Μεταμόρφωσε τον εαυτό του σε φως και μεταμόρφωσε και φώτισε την Αθήνα, την Ελλάδα και όλο τον κόσμο!

Όλα αυτά, στην παραζάλη της καθημερινότητας, αθόρυβα, ταπεινά, τον μεταμόρφωσαν σαν τον σύγχρονο Άγιο των Αθηνών και πάσης Ελλάδος.
Πόσο αναληθές και ανιστόρητο θα ήταν, οι μεν να ξέρουμε, ότι άρχισε και τελείωσε στο Άγιον Όρος, οι δε να ζήσαμε την ένδοξη και αποκαλυπτική ζωή του στα Καλλίσια και στο Μήλεσι και όλοι να αγνοούμε και να παραδίνουμε ελλιπή τη γνώση στα παιδιά μας, ότι ο μεγάλος αυτός Άγιος, το μεγαλύτερο και κρυφό στους πολλούς μέρος της πνευματικής ζωής έζησε στην καρδιά της Αθήνας;
Αγίασε εκεί που περπατούμε, εκεί που χύνουμε τον ιδρώτα μας, εκεί που χιλιάδες νταραβέρια γίνονται σήμερα, πολιτικά, ιστορικά, εμπορικά, νόμιμα και παράνομα, ηθικά και ανήθικα, καθημερινά!
Αγίασε εκεί που είναι η ψαραγορά, η ταβέρνα, το σουβλατζίδικο, η Βουλή, τα Υπουργεία, το χρηματιστήριο, μα προ παντός η Μητρόπολη και η Αρχιεπισκοπή Αθηνών.

Αν ο Πορφύριος ο Μέγας αγίασε στην Αθήνα, την πολύβουη και πολυτάραχη, τότε κάθε πόλη και χωριό της Ελλάδας και όλου του κόσμου γίνεται κέντρο Αγιασμού και τότε όλοι μπορούμε να τον ακολουθήσουμε: αφού είναι, με τη ζωή του, δίπλα μας και μας καλεί στη Μετάνοιά μας, όπως και τότε ο Κύριος ημών Ιησούς Χριστός.
Ο Σύγχρονος, δικός μας Άγιος, ο Άγιος των Καυσοκαλυβίων, της Αθήνας, των Καλλισίων, του Μήλεσι, της Ελλάδας, της Οικουμένης έγινε ο Άγιος όλων, γιατί έγινε ο Άγιος της δύσκολης ζωής των Αθηνών!
Άγιε Πορφύριε, Άγιε της Αθήνας και Πάσης Ελλάδος και της Οικουμένης, πρέσβευε υπέρ ημών!

Απολυτίκιο – ήχος α΄
Της Οικουμένης Φωστήρα Χριστού υμνήσωμεν
τον εξ Ευβοίας γόνον, εις Όρος Άγιον εκδημήσαντα
ασκήσαντα προθύμως άκραν υπακοήν, τον διοράσεως μέτοχον
Πορφύριον τον Μέγαν Μυσταγωγόν της Μετανοίας τιμήσωμεν!
Δόξα τω δεδωκότι σοι το Φώς, δόξα τω σε καθαγιάσαντι
Δόξα τω χαρισαμένω ημίν, Πατέρα τρισμέγιστον.

Ανδρέας Χριστοφόρου, 22/02/14
https://www.pothosmetanoias.gr/

[toula]

Ἡ ταπεινοφροσύνη, Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος

Ἂν ἡ ἁμαρτία, ὅταν εἶναι ἑνωμένη μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη, τρέχει τόσο γρήγορα στὸ δρόμο τῆς θεϊκῆς εὐσπλαχνίας, ὥστε μπορεῖ νὰ ξεπεράσει καὶ τὴν ἀρετὴ ποὺ τρέχει μὲ ἀλαζονεία, τότε ποῦ δὲ θὰ φτάσει ἡ ἀρετή, ὅταν συνυπάρχει μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη; Ἂν ἐκεῖνοι ποὺ ὁμολογοῦν τὰ ἁμαρτήματά τους, βρίσκουν ἔλεος ἀπὸ τὸν Κύριο, τότε πόσα στεφάνια δὲ θὰ κερδίσουν ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πλήρη ἐπίγνωση τῶν ἀγαθῶν τους πράξεων καὶ παραμένουν ταπεινοί;
Ἔχεις πραγματοποιήσει ἀναρίθμητα καλὰ ἔργα; Ἔχεις ἀποκτήσει κάθε ἀρετή; Ὅλα αὐτὰ εἶναι μάταια καὶ ἀνώφελα, ἂν δὲ συνοδεύονται ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη. Κανένα, μὰ κανένα κατόρθωμα δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ δίχως αὐτήν.
Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Θεὸς ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο μὲ σῶμα καὶ ψυχή, δηλαδὴ μὲ ἕνα στοιχεῖο ὑλικὸ καὶ μὲ ἕνα πνευματικό, εἶναι καὶ τοῦτος: ὅταν κυριεύεται ἀπὸ τὴν ἀλαζονεία, νὰ ταπεινώνεται ἀπὸ τὴν εὐτέλεια τοῦ φθαρτοῦ σώματος, καὶ ὅταν τοῦ ἔρχεται λογισμὸς ἐξευτελιστικὸς γιὰ τὴ θεόπλαστη φύση του, νὰ ἐνθαρρύνεται ἀπὸ τὴν εὐγένεια τῆς ἀθάνατης ψυχῆς του. Γι’ αὐτὸ εἶναι καλὸ νὰ συλλογιζόμαστε τὴν καταγωγή μας, νὰ θυμόμαστε ἀπὸ τί καὶ πῶς δημιουργηθήκαμε.
Ἔβαλε ἀκόμα μέσα μας ὁ Θεὸς μεγάλες δυνάμεις, ἀλλὰ καὶ πολλὲς ἀδυναμίες. Ἔτσι, μὲ τὶς δυνάμεις δοξάζεται ἡ δική Του σοφία καὶ μὲ τὶς ἀδυναμίες περιορίζεται ἡ δική μας ὑπερηφάνεια. Μᾶς ἔδωσε, λ.χ., γλώσσα ποὺ μιλάει, ψάλλει, ὑμνεῖ τὸν Κύριο τοῦ σύμπαντος, διηγεῖται τὴν ὡραιότητα τῆς κτίσεως, συζητάει γιὰ τὰ γήινα καὶ τὰ ἐπουράνια, γιὰ τὰ πρόσκαιρα καὶ τὰ αἰώνια. Καὶ ὅλα αὐτά, μολονότι εἶναι ἕνα μικρὸ κομμάτι σάρκας, ποὺ δὲν ἔχει μέγεθος οὔτε δύο δαχτύλων.

Γιὰ νὰ μὴ νομίζει, λοιπόν, ἡ γλώσσα πὼς εἶναι κάτι σπουδαῖο καὶ ὑπερηφανεύεται γιὰ τὶς θεόσδοτες ἱκανότητές της, πολλὲς φορές, μὲ θεία παραχώρηση, πληγώνεται ἢ πρήζεται. Ἔτσι μαθαίνει ὅτι ἐνῶ μπορεῖ νὰ μιλάει γιὰ πράγματα ἀθάνατα, ἡ ἴδια εἶναι θνητή· καὶ ἐνῶ ὁ Θεός, τὸν ὁποῖο κηρύσσει, εἶναι παντοδύναμος, ἡ ἴδια εἶναι ἀδύναμη. Μᾶς ἔδωσε ἀκόμα ὁ Πλάστης μας τὸ μάτι, τὸν μικρὸ αὐτὸ βολβό, μὲ τὸν ὁποῖο ἀτενίζουμε ὁλόκληρη τὴν κτίση. Καὶ γιὰ νὰ μὴν ὑπερηφανεύεται τὸ μάτι, ἔχοντας τέτοια θαυμαστὴ ἱκανότητα, προσβάλλεται συχνὰ ἀπὸ διάφορες παθήσεις, ποὺ μειώνουν ἢ καὶ ἀποσβήνουν τὴν ὅραση. Ἔτσι μαθαίνει τί εἶναι στὴν πραγματικότητα, μαθαίνει ὅμως καὶ νὰ δοξάζει, μέσω τῆς ὁρατῆς κτίσεως, τὸν Δημιουργό.
Σκέψου τώρα, ἂν ὁ ἄνθρωπος μολονότι σέρνει μαζί του τόσες ἀδυναμίες, συχνὰ ξεχνάει τὴν ἐλεεινότητά του καὶ ξεσηκώνεται μὲ θρασύτητα ἐναντίον τοῦ Εὐεργέτη του, μέχρι ποῦ θὰ ἔφτανε ἡ ἔπαρσή του ἂν ἦταν ὁλότελα ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὶς ἀδυναμίες αὐτές;
Βάλε λοιπὸν καλὰ στὸ νοῦ σου ἐσὺ ὁ ψηλομύτης, ὅτι ὁ πλησίον σου, ποὺ δὲν καταδέχεσαι οὔτε νὰ τὸν κοιτάξεις, εἶναι κι αὐτὸς ἄνθρωπος ὅμοιος καὶ ἰσότιμος μὲ ἐσένα. Φτωχὸς εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ πλούσιος; Ἀγράμματος εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ μορφωμένος; Ἄσημος εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ ἔνδοξος; Τί σημασία ἔχουν ὅλα αὐτὰ τὰ πρόσκαιρα καὶ μάταια; Δὲν ἀποτελεῖ καὶ ὁ συνάνθρωπός σου μίαν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Γιατί λοιπὸν τὸν περιφρονεῖς; Δὲν καταλαβαίνεις ὅτι στὸ πρόσωπό του περιφρονεῖς τὸν ἴδιο τὸν Θεό; Γιατί δὲν τὸν ἐξυπηρετεῖς, δὲν τὸν περιποιεῖσαι, δὲν τὸν τιμᾶς; Ἐπειδὴ τὸ ξέρω, τὸν θεωρεῖς κατώτερό σου. Καὶ σὲ ρωτάω: Πόσο κατώτεροι ἦταν οἱ ἀπόστολοι ἀπὸ τὸν Χριστό; Ἄνθρωποι αὐτοί, Θεὸς Ἐκεῖνος. Ἀγράμματοι αὐτοί, πάνσοφος Ἐκεῖνος. Πάμφτωχοι αὐτοί, πάμπλουτος Ἐκεῖνος. Κι ὅμως, ὁ Κύριος καταδέχθηκε νὰ πλύνει τὰ πόδια τους. Δὲ θὰ ἔπρεπε νὰ κάνεις κι ἐσὺ τὸ ἴδιο στοὺς συνανθρώπους σου; Ἀλλὰ μήτε νὰ τὸ ἀκούσεις δὲν μπορεῖς!

Ἂν δὲ μιμηθεῖς τὸν Χριστὸ στὴν ταπείνωση, δὲν θὰ ἔχεις θέση κοντά Του στὴ μέλλουσα ζωή. Τὸ αἰώνιο συμφέρον σου, ἑπομένως, ἐπιβάλλει νὰ μὴν ὑπερηφανεύεσαι γιὰ τὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ πλούτη σου. Αὐτὸ ἐπιβάλλει ὅμως καὶ τὸ πρόσκαιρο γήινο συμφέρον σου. Γιατί κανένας ἄνθρωπος δὲν προκαλεῖ τόσο τὸ φθόνο τῶν ἄλλων, ὅσο ὁ πλούσιος. Ὅταν μάλιστα ὁ πλούσιος εἶναι καὶ ὑπερφίαλος, τότε μισεῖται δύο φορές. Ὁ ταπεινός, ἀντίθετα, μετριάζει τὸ μίσος ποὺ αἰσθάνονται γι’ αὐτὸν οἱ ἄλλοι. Ἂν ἐπιπλέον εἶναι ἐλεήμων, κερδίζει καὶ τὴν ἀγάπη τους. Ἔτσι κατέχει μὲ μεγαλύτερη ἀσφάλεια τὰ ὑπάρχοντά του. Τόσο σπουδαία εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη• δὲν μᾶς χαρίζει μόνο τὴν οὐράνια βασιλεία, ἀλλὰ μᾶς ὠφελεῖ καὶ σὲ τοῦτον τὸν κόσμο.
Ἂς μὴν ὑπερηφανευόμαστε, λοιπόν, οὔτε γιὰ τὸν πλοῦτο μας, οὔτε γιὰ κανένα προτέρημά μας. Ἂς προσπαθήσουμε νὰ κατανοήσουμε τὴν φύση μας, ἂς σκεφτοῦμε τὶς ἁμαρτίες μας, ἂς μάθουμε ποιοὶ πραγματικὰ εἴμαστε. Ἡ αὐτογνωσία θὰ βάλει στὴν ψυχή μας τὴν ταπεινοφροσύνη.
Ἐκεῖνος, μάλιστα, ποὺ θεωρεῖ πὼς δὲν ἔχει καμιὰν ἀξία, αὐτὸς εἶναι ποὺ ἔχει γνωρίσει καλὰ τὸν ἑαυτό του.
Τίποτα δὲν εἶναι τόσο ἀρεστὸ στὸν Κύριο, ὅσο τὸ ταπεινὸ φρόνημα. «Διδαχθεῖτε ἀπ’τὸ δικό μου παράδειγμα», εἶπε, «γιατί εἶμαι πρᾷος καὶ ταπεινὸς στὴν καρδιὰ» (Ματθ. 11, 29). Καὶ πραγματικά, ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, μολονότι Υἱὸς τοῦ μεγάλου Θεοῦ, θὰ διάλεγε ὡς μητέρα μίαν ἄσημη κόρη; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ δημιουργός τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου κόσμου, θὰ κατέβαινε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ ἐξουσιαστὴς τοῦ πλούτου ὅλης τῆς κτίσεως, θὰ καταδεχόταν νὰ ξαπλωθεῖ μέσα σὲ ἕνα φτωχικὸ παχνί; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ ἀναμάρτητος καὶ ἀθῶος, θὰ μαστιγωνόταν, θὰ χλευαζόταν, θὰ πέθαινε πάνω στὸ σταυρό, γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ἔνοχων ἀνθρώπων; Τόσο ταπεινὸς εἶναι, ὥστε θυσιάστηκε γιὰ τὶς ἁμαρτίες ποὺ ἐμεῖς κάναμε. Τόσο ταπεινὸς εἶναι, ὥστε Θεὸς αὐτός, παρακαλάει καὶ ἱκετεύει ἐμᾶς, τὰ πλάσματά Του, νὰ μετανοήσουμε, γιὰ νὰ μὴν καταστραφοῦμε.

Ἔχεις λοιπὸν ταπεινὸ φρόνημα; Μὴ θαυμάζεις τὸν ἑαυτό σου! Σκέψου πόσο χαμηλὰ κατέβηκε ὁ Κύριός σου καὶ τότε ὄχι μόνο δὲ θὰ θαυμάσεις, ἀλλὰ καὶ θὰ περιγελάσεις τὸν ἑαυτό σου. Ἀκόμα κι ἂν ἤσουνα ὁ ταπεινότερος ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, δὲ θὰ εἶχες κάνει τίποτα τὸ σπουδαῖο, μπροστὰ σὲ αὐτὸ ποὺ ἔκανε ὁ Χριστός. Ποιὸ θὰ εἶναι τὸ κέρδος σου, ἄλλωστε, ἂν ἡ ταπεινοφροσύνη σὲ ὁδηγήσει στὴν ὑπερηφάνεια; Καὶ ὅποιος λέει, πὼς εἶναι καλύτερα νὰ κατορθώνουμε μίαν ἀρετὴ καὶ νὰ ὑπερηφανευόμαστε, παρὰ νὰ πέφτουμε σὲ ἕνα ἁμάρτημα καὶ νὰ ταπεινωνόμαστε, αὐτὸς ἀγνοεῖ τὴ ζημιὰ ποὺ προξενεῖ ἡ ἀλαζονεία καὶ τὸ κέρδος ποὺ ἐπιφέρει ἡ ταπεινοφροσύνη. Γιατί ὁ ἄνθρωπος ποὺ κατορθώνει κάτι καὶ ὑπερηφανεύεται γι’ αὐτό, γρήγορα θὰ πέσει, ὅπως ἔχει ἀποδείξει ἡ πείρα, στὴν ἔσχατη ἀπώλεια. Ἀπεναντίας, ἐκεῖνος ποὺ πέφτει σὲ ἕνα παράπτωμα καὶ ταπεινώνεται ἀπὸ τὴν πτώση του καὶ ἐμπειρότερος γίνεται καὶ γρήγορα ξανασηκώνεται, ἂν βέβαια θέλει, καὶ ἐπανορθώνει τὸ σφάλμα του.
Ὡστόσο θὰ μοῦ πεῖτε πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ προχωροῦσαν σταθερὰ στὸν σωστὸ δρόμο πρὶν δοκιμάσουν πειρασμούς, ἔπεσαν σὲ παραπτώματα ὅταν τοὺς βρῆκαν πειρασμοί. Σᾶς ἀπαντῶ, λοιπόν: Ποιὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ γνωρίζει καλά, ἂν κάποιος βαδίζει στὸν σωστὸ δρόμο, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν παντογνώστη Κύριο, τὸν δημιουργό μας, ποὺ δὲν ἀγνοεῖ καμία πράξη, κανένα λόγο, κανένα αἴσθημά μας; Γιατί, πολλὲς φορὲς ἄνθρωποι ποὺ ἐμεῖς τοὺς θεωροῦμε χρηστοὺς καὶ ἐνάρετους, εἶναι ἀνήθικοι καὶ ἀνέντιμοι.

Ἂς τοὺς ἀφήσουμε, ὅμως αὐτοὺς καὶ ἂς μιλήσουμε γιὰ τοὺς ἄλλους, ποὺ πραγματικὰ ζοῦν μὲ χρηστότητα. Καὶ ὅλες τὶς ἀρετὲς νὰ ἔχουν ἀποκτήσει, ἂν ἔχουν παραμελήσει τὴ σπουδαιότερη, τὴν ταπεινοφροσύνη, ἐγκαταλείπονται ἀπὸ τὸν Θεό, γιὰ νὰ συνειδητοποιήσουν ἔτσι ὅτι ὅσα κατόρθωσαν δὲν ὀφείλονται στὴ δική τους δύναμη, ἀλλὰ στὴ δική Του χάρη, βοήθεια καὶ προστασία. Γιατί ὁ φιλάνθρωπος Κύριος πάντα συντρέχει τοὺς πιστοὺς καὶ ταπεινοὺς δούλους Του. Θὰ σᾶς θυμίσω δύο τρία σχετικὰ περιστατικὰ ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή.
Ὅταν ὁ βασιλιὰς τῶν Γεράρων Ἀβιμέλεχ καὶ οἱ Φιλισταῖοι βοσκοὶ ἔδιωξαν ἄδικα τὸν Ἰσαὰκ ἀπὸ τὰ χωράφια του κι ἀπὸ τὰ πηγάδια ποὺ μὲ τόσον κόπο εἶχε ἀνοίξει, αὐτὸς δὲ φέρθηκε μικρόψυχα, δὲν ἀγανάκτησε, δὲ λιποψύχησε, δὲν εἶπε καὶ δὲν σκέφτηκε τίποτα κακὸ μήτε γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ τὸν ἀδίκησαν, μήτε γιὰ τὸν Θεό, ποὺ δὲν τὸν ὑπερασπίστηκε. Γι’αὐτὸ ὁ Κύριος τὸν τίμησε καὶ τὸν βοήθησε ὑπερβολικά. Τοῦ φανερώθηκε τὴν ἴδια νύχτα καὶ τοῦ εἶπε «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ πατέρα σου τοῦ Ἀβραάμ. Μὴ φοβᾶσαι. Εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω» (Γεν. 26, 24). Σὰν ἄκουσε τὰ λόγια τοῦτα ὁ δίκαιος Ἰσαάκ, παρηγορήθηκε καὶ ἐγκαρδιώθηκε. Ἡ θεϊκὴ ὑπόσχεση δὲν ἄργησε νὰ ἐκπληρωθεῖ. Κοίτα πόση δύναμη ἔχει ἡ ταπείνωση! Ἐκεῖνοι ποὺ πρωτύτερα τὸν εἶχαν διώξει, ἦρθαν τώρα νὰ τὸν συναντήσουν, νὰ τοῦ ζητήσουν συγνώμη καὶ νὰ ὁμολογήσουν τὴ δύναμή του. «Εἴδαμε πιὰ καθαρὰ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου», τοῦ εἶπαν (Γεν. 26, 28). Καὶ ποιὸς μπορεῖ νὰ εἶναι δυνατότερος ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἔχει τὸν Θεὸ μαζί του;

Ἂς δοῦμε τώρα πῶς ταξίδεψε σὲ ξένη γῆ ὁ γιὸς τοῦ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακώβ, ὅταν τὸν καταδίωκε ὁ ἀδελφός του, γιατί μεγάλη ὠφέλεια θὰ ἀποκομίσουμε καὶ ἀπ’ αὐτό. «Καθὼς πήγαινε πρὸς τὴν Χαρράν», λέει ἡ Ἁγία Γραφή, «ἔδυσε ὁ ἥλιος. Καὶ ἀφοῦ πῆρε ἕνα λιθάρι, τὸ ἔβαλε γιὰ προσκέφαλό του καὶ κοιμήθηκε στὸν τόπο ἐκεῖνο» (Γεν. 28, 10-11). Βλέπεις φιλοσοφικὴ διάθεση, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἐκφραστεῖ μὲ λόγια; Βλέπεις μεγαλοψυχία καὶ ἁπλότητα σὲ ἕναν νέο ἀπὸ πλούσια οἰκογένεια, ἀναθρεμμένο μὲ κάθε φροντίδα καὶ περιποίηση; Μία πέτρα χρησιμοποίησε γιὰ προσκέφαλο καὶ πάνω στὸ χῶμα πλαγίασε γιὰ νὰ κοιμηθεῖ. Καὶ ἀξιώθηκε νὰ δεῖ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, ποὺ τοῦ εἶπε: «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ Ἀβραὰμ καὶ τοῦ Ἰσαάκ, τῶν πατέρων σου. Μὴ φοβᾶσαι. Ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ προστατεύω σὲ κάθε δρόμο σου, ὅπου κι ἂν πᾶς» (Γεν. 28, 13-15).
Ἂν λοιπὸν θέλεις νὰ εἶναι πραγματικὰ μεγάλα τὰ κατορθώματά σου, οὔτε μεγάλα νὰ τὰ θεωρήσεις, οὔτε στὸν ἑαυτό σου νὰ τὰ ἀποδώσεις ποτέ. Πάντα νὰ ὁμολογεῖς ὅτι στὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ὀφείλονται ὅλα. Ἔτσι κάνεις τὸν Κύριο ὀφειλέτη σου, ὄχι μόνο γιὰ τὰ κατορθώματα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν εὐγνωμοσύνη, τὴ μετριοφροσύνη, τὴν ταπείνωσή σου. Ἔτσι κερδίζεις καὶ τὴν ἀγάπη, τὴ συμπάθεια, τὴν εὐμένεια τῶν ἀνθρώπων• γιατί κανένας δὲν εἶναι τόσο ἀγαπητὸς καὶ συμπαθητικός, ὅσο ὁ ταπεινός.

Ἡ ταπείνωσή σου, ὅμως πρέπει νὰ εἶναι γνήσια καὶ πηγαία, ὄχι ὑποκριτικὴ ἢ ἐπιφανειακή. Νὰ εἶναι ἀμετάπτωτη καὶ νὰ ἐκδηλώνεται ὅμοια σὲ ὅλους, εἴτε φίλοι εἶναι εἴτε ἐχθροί, εἴτε μεγάλοι εἴτε μικροί. Νὰ μὴν ἀποτελεῖ μόνο χαρακτηριστικό τῆς ἐξωτερικῆς σου συμπεριφορᾶς, ἀλλὰ καὶ βίωμα τῆς καρδιᾶς σου.
Τὴν ἀληθινὴ ταπεινοφροσύνη, ποὺ εἶναι συνδυασμένη μὲ τὴ διάκριση, μπορεῖ νὰ σοῦ τὴ διδάξει ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο: «Ὅταν ὁ Ἰησοῦς καὶ οἱ μαθητὲς Του ἦρθαν στὴν Καπερναούμ, πλησίασαν τὸν Πέτρο οἱ εἰσπράκτορες τοῦ φόρου γιὰ τὸν ναὸ καὶ τοῦ εἶπαν: «Ὁ δάσκαλός σας δὲν πληρώνει τὶς δύο δραχμὲς τοῦ φόρου;» (Ματθ. 17, 24). Παρατήρησε ὅτι δὲν τόλμησαν νὰ μιλήσουν στὸν Χριστό, ἀλλὰ στὸν Πέτρο· καὶ σὲ αὐτὸν ὄχι ἐπιθετικά, ἀλλὰ συγκρατημένα. Δὲν κατηγόρησαν τὸν Κύριο. Ἁπλῶς ρώτησαν μὰ συστολή: «Δὲν πληρώνει;». Γιατί δὲν πίστευαν, βέβαια, πὼς ἦταν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Τὸν σέβονταν ὅμως γιὰ τὰ θαύματα ποὺ ἔκανε.
Τί ἀπάντησε λοιπὸν ὁ Πέτρος; «Ναί, πληρώνει.». Μὰ μόλις μπῆκε στὸ σπίτι, ὅπου ἔμενε, καὶ πρὶν πεῖ τίποτα, τὸν πρόλαβε ὁ παντογνώστης Κύριος καὶ τοῦ εἶπε: «Τί γνώμη ἔχεις, Σίμων; Οἱ βασιλιάδες τῆς γῆς ἀπὸ ποιοὺς εἰσπράττουν φόρους; Ἀπὸ τοὺς δικούς τους γιοὺς ἢ ἀπὸ τοὺς ξένους;». «Ἀπὸ τοὺς ξένους», ἀποκρίθηκε ὁ Πέτρος. «Ἑπομένως οἱ γιοὶ τους ἀπαλλάσσονται ἀπὸ τὴν πληρωμὴ τῶν φόρων», συμπέρανε ὁ Ἰησοῦς (Ματθ. 17 ,25-26). Τί ἐννοοῦσε μὲ αὐτό; Ὅτι ἀφοῦ οἱ γιοὶ τῶν ἐπίγειων βασιλιάδων ἀπαλλάσσονται ἀπὸ τὴ φορολογία, πολὺ περισσότερο Ἐκεῖνος, ὁ Υἱὸς τοῦ οὐράνιου Βασιλιᾶ καὶ Βασιλιὰς ὁ ἴδιος. Ὡστόσο πρόσθεσε: «Γιὰ νὰ μὴ σκανδαλίσουμε, πάντως, τοὺς εἰσπράκτορες τοῦ φόρου, πήγαινε στὴ θάλασσα, ρίξε τὸ ἀγκίστρι καὶ πάρε τὸ πρῶτο ψάρι ποὺ θὰ βγάλεις· ἄνοιξε τὸ στόμα του καὶ θὰ βρεῖς μέσα ἕνα τετράδραχμο· παρ’ το καὶ δῶσέ τοὺς το, γιὰ μένα καὶ γιὰ σένα» (Μάτθ. 17, 27).

Βλέπεις ὅτι δὲν ἀρνεῖται νὰ πληρώσει τὸ φόρο, οὔτε καὶ προστάζει ἁπλὰ τὸν Πέτρο νὰ τὸν πληρώσει. Πληρώνει, ἀφοῦ πρῶτα ἀποδεικνύει ὅτι δὲν εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ τὸ κάνει. Γιατί; Γιὰ νὰ μὴ σκανδαλιστοῦν οἱ εἰσπράκτορες καὶ οἱ μαθητές Του. Δὲν δίνει δηλαδὴ τὸν φόρο σὰν ὑποχρεωμένος σὲ πληρωμή, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀδυναμία ἐκείνων.
Καὶ γιὰ ποιὸ λόγο δὲν τοὺς λέει νὰ δώσουν τὸ φόρο ἀπὸ τὸ ταμεῖο τους; Γιὰ νὰ δείξει καὶ σὲ τούτη τὴν περίσταση ὅτι εἶναι Θεὸς καὶ Κύριος τοῦ σύμπαντος, ὅτι ἐξουσιάζει καὶ τὴ θάλασσα. Προεῖπε, λοιπόν, ὅτι ἀπὸ τὸν βυθό της θὰ πιαστεῖ ἕνα ψάρι, ποὺ θὰ πληρώσει τὸν φόρο. Καὶ πραγματικά, μὲ τὴ βουλὴ καὶ τὸ πρόσταγμά Του, πιάστηκε τὸ ψάρι, ποὺ εἶχε στὸ στόμα του ἕνα τετράδραχμο. Αὐτὸ τὸ νόμισμα προσφέροντάς Του ὡς δῶρο ἡ θάλασσα, ἔδειξε τὴν ὑποταγή της στὸν Δημιουργό της. Ἀλλὰ καὶ ὁ Κύριος ἔδειξε τὴν ταπείνωσή Του, πληρώνοντας φόρο στοὺς εἰσπράκτορες-ὁ Θεὸς στοὺς ἀνθρώπους, ὁ Πλάστης στὰ πλάσματα, ὁ εὐεργέτης στοὺς ὀφειλέτες.
Ἂς μὴν ὑπερηφανευόμαστε, λοιπόν, γιὰ τίποτα. Ἂς θεωροῦμε τὸν ἑαυτὸ μας τιποτένιο. Εἴμαστε ἁμαρτωλοί; Ἂν τὸ παραδεχόμαστε καὶ τὸ ὁμολογοῦμε μὲ συντριβή, ὅπως ὁ τελώνης τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς, γινόμαστε δίκαιοι. Εἴμαστε δίκαιοι; Ἂν πιστεύουμε ταπεινὰ πὼς εἴμαστε ἁμαρτωλοί, γινόμαστε δύο φορὲς δίκαιοι. Γιατί «ὁ Θεὸς ἐναντιώνεται στοὺς ὑπερήφανους, στοὺς ταπεινοὺς ὅμως δίνει τὴ χάρη Του» (Ἰακ. 4, 6).

Πηγή: http://www.agiotopia.gr/2021/12/blog-post_99.html...

[toula]

Ἡ ταπεινοφροσύνη, Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος

Ἂν ἡ ἁμαρτία, ὅταν εἶναι ἑνωμένη μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη, τρέχει τόσο γρήγορα στὸ δρόμο τῆς θεϊκῆς εὐσπλαχνίας, ὥστε μπορεῖ νὰ ξεπεράσει καὶ τὴν ἀρετὴ ποὺ τρέχει μὲ ἀλαζονεία, τότε ποῦ δὲ θὰ φτάσει ἡ ἀρετή, ὅταν συνυπάρχει μὲ τὴν ταπεινοφροσύνη; Ἂν ἐκεῖνοι ποὺ ὁμολογοῦν τὰ ἁμαρτήματά τους, βρίσκουν ἔλεος ἀπὸ τὸν Κύριο, τότε πόσα στεφάνια δὲ θὰ κερδίσουν ἐκεῖνοι ποὺ ἔχουν πλήρη ἐπίγνωση τῶν ἀγαθῶν τους πράξεων καὶ παραμένουν ταπεινοί;
Ἔχεις πραγματοποιήσει ἀναρίθμητα καλὰ ἔργα; Ἔχεις ἀποκτήσει κάθε ἀρετή; Ὅλα αὐτὰ εἶναι μάταια καὶ ἀνώφελα, ἂν δὲ συνοδεύονται ἀπὸ τὴν ταπεινοφροσύνη. Κανένα, μὰ κανένα κατόρθωμα δὲν μπορεῖ νὰ σταθεῖ δίχως αὐτήν.
Ἕνας ἀπὸ τοὺς λόγους γιὰ τοὺς ὁποίους ὁ Θεὸς ἔπλασε τὸν ἄνθρωπο μὲ σῶμα καὶ ψυχή, δηλαδὴ μὲ ἕνα στοιχεῖο ὑλικὸ καὶ μὲ ἕνα πνευματικό, εἶναι καὶ τοῦτος: ὅταν κυριεύεται ἀπὸ τὴν ἀλαζονεία, νὰ ταπεινώνεται ἀπὸ τὴν εὐτέλεια τοῦ φθαρτοῦ σώματος, καὶ ὅταν τοῦ ἔρχεται λογισμὸς ἐξευτελιστικὸς γιὰ τὴ θεόπλαστη φύση του, νὰ ἐνθαρρύνεται ἀπὸ τὴν εὐγένεια τῆς ἀθάνατης ψυχῆς του. Γι’ αὐτὸ εἶναι καλὸ νὰ συλλογιζόμαστε τὴν καταγωγή μας, νὰ θυμόμαστε ἀπὸ τί καὶ πῶς δημιουργηθήκαμε.
Ἔβαλε ἀκόμα μέσα μας ὁ Θεὸς μεγάλες δυνάμεις, ἀλλὰ καὶ πολλὲς ἀδυναμίες. Ἔτσι, μὲ τὶς δυνάμεις δοξάζεται ἡ δική Του σοφία καὶ μὲ τὶς ἀδυναμίες περιορίζεται ἡ δική μας ὑπερηφάνεια. Μᾶς ἔδωσε, λ.χ., γλώσσα ποὺ μιλάει, ψάλλει, ὑμνεῖ τὸν Κύριο τοῦ σύμπαντος, διηγεῖται τὴν ὡραιότητα τῆς κτίσεως, συζητάει γιὰ τὰ γήινα καὶ τὰ ἐπουράνια, γιὰ τὰ πρόσκαιρα καὶ τὰ αἰώνια. Καὶ ὅλα αὐτά, μολονότι εἶναι ἕνα μικρὸ κομμάτι σάρκας, ποὺ δὲν ἔχει μέγεθος οὔτε δύο δαχτύλων.

Γιὰ νὰ μὴ νομίζει, λοιπόν, ἡ γλώσσα πὼς εἶναι κάτι σπουδαῖο καὶ ὑπερηφανεύεται γιὰ τὶς θεόσδοτες ἱκανότητές της, πολλὲς φορές, μὲ θεία παραχώρηση, πληγώνεται ἢ πρήζεται. Ἔτσι μαθαίνει ὅτι ἐνῶ μπορεῖ νὰ μιλάει γιὰ πράγματα ἀθάνατα, ἡ ἴδια εἶναι θνητή· καὶ ἐνῶ ὁ Θεός, τὸν ὁποῖο κηρύσσει, εἶναι παντοδύναμος, ἡ ἴδια εἶναι ἀδύναμη. Μᾶς ἔδωσε ἀκόμα ὁ Πλάστης μας τὸ μάτι, τὸν μικρὸ αὐτὸ βολβό, μὲ τὸν ὁποῖο ἀτενίζουμε ὁλόκληρη τὴν κτίση. Καὶ γιὰ νὰ μὴν ὑπερηφανεύεται τὸ μάτι, ἔχοντας τέτοια θαυμαστὴ ἱκανότητα, προσβάλλεται συχνὰ ἀπὸ διάφορες παθήσεις, ποὺ μειώνουν ἢ καὶ ἀποσβήνουν τὴν ὅραση. Ἔτσι μαθαίνει τί εἶναι στὴν πραγματικότητα, μαθαίνει ὅμως καὶ νὰ δοξάζει, μέσω τῆς ὁρατῆς κτίσεως, τὸν Δημιουργό.
Σκέψου τώρα, ἂν ὁ ἄνθρωπος μολονότι σέρνει μαζί του τόσες ἀδυναμίες, συχνὰ ξεχνάει τὴν ἐλεεινότητά του καὶ ξεσηκώνεται μὲ θρασύτητα ἐναντίον τοῦ Εὐεργέτη του, μέχρι ποῦ θὰ ἔφτανε ἡ ἔπαρσή του ἂν ἦταν ὁλότελα ἀπαλλαγμένος ἀπὸ τὶς ἀδυναμίες αὐτές;
Βάλε λοιπὸν καλὰ στὸ νοῦ σου ἐσὺ ὁ ψηλομύτης, ὅτι ὁ πλησίον σου, ποὺ δὲν καταδέχεσαι οὔτε νὰ τὸν κοιτάξεις, εἶναι κι αὐτὸς ἄνθρωπος ὅμοιος καὶ ἰσότιμος μὲ ἐσένα. Φτωχὸς εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ πλούσιος; Ἀγράμματος εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ μορφωμένος; Ἄσημος εἶναι ἐκεῖνος κι ἐσὺ ἔνδοξος; Τί σημασία ἔχουν ὅλα αὐτὰ τὰ πρόσκαιρα καὶ μάταια; Δὲν ἀποτελεῖ καὶ ὁ συνάνθρωπός σου μίαν εἰκόνα τοῦ Θεοῦ; Γιατί λοιπὸν τὸν περιφρονεῖς; Δὲν καταλαβαίνεις ὅτι στὸ πρόσωπό του περιφρονεῖς τὸν ἴδιο τὸν Θεό; Γιατί δὲν τὸν ἐξυπηρετεῖς, δὲν τὸν περιποιεῖσαι, δὲν τὸν τιμᾶς; Ἐπειδὴ τὸ ξέρω, τὸν θεωρεῖς κατώτερό σου. Καὶ σὲ ρωτάω: Πόσο κατώτεροι ἦταν οἱ ἀπόστολοι ἀπὸ τὸν Χριστό; Ἄνθρωποι αὐτοί, Θεὸς Ἐκεῖνος. Ἀγράμματοι αὐτοί, πάνσοφος Ἐκεῖνος. Πάμφτωχοι αὐτοί, πάμπλουτος Ἐκεῖνος. Κι ὅμως, ὁ Κύριος καταδέχθηκε νὰ πλύνει τὰ πόδια τους. Δὲ θὰ ἔπρεπε νὰ κάνεις κι ἐσὺ τὸ ἴδιο στοὺς συνανθρώπους σου; Ἀλλὰ μήτε νὰ τὸ ἀκούσεις δὲν μπορεῖς!

Ἂν δὲ μιμηθεῖς τὸν Χριστὸ στὴν ταπείνωση, δὲν θὰ ἔχεις θέση κοντά Του στὴ μέλλουσα ζωή. Τὸ αἰώνιο συμφέρον σου, ἑπομένως, ἐπιβάλλει νὰ μὴν ὑπερηφανεύεσαι γιὰ τὰ ἀγαθὰ καὶ τὰ πλούτη σου. Αὐτὸ ἐπιβάλλει ὅμως καὶ τὸ πρόσκαιρο γήινο συμφέρον σου. Γιατί κανένας ἄνθρωπος δὲν προκαλεῖ τόσο τὸ φθόνο τῶν ἄλλων, ὅσο ὁ πλούσιος. Ὅταν μάλιστα ὁ πλούσιος εἶναι καὶ ὑπερφίαλος, τότε μισεῖται δύο φορές. Ὁ ταπεινός, ἀντίθετα, μετριάζει τὸ μίσος ποὺ αἰσθάνονται γι’ αὐτὸν οἱ ἄλλοι. Ἂν ἐπιπλέον εἶναι ἐλεήμων, κερδίζει καὶ τὴν ἀγάπη τους. Ἔτσι κατέχει μὲ μεγαλύτερη ἀσφάλεια τὰ ὑπάρχοντά του. Τόσο σπουδαία εἶναι ἡ ταπεινοφροσύνη• δὲν μᾶς χαρίζει μόνο τὴν οὐράνια βασιλεία, ἀλλὰ μᾶς ὠφελεῖ καὶ σὲ τοῦτον τὸν κόσμο.
Ἂς μὴν ὑπερηφανευόμαστε, λοιπόν, οὔτε γιὰ τὸν πλοῦτο μας, οὔτε γιὰ κανένα προτέρημά μας. Ἂς προσπαθήσουμε νὰ κατανοήσουμε τὴν φύση μας, ἂς σκεφτοῦμε τὶς ἁμαρτίες μας, ἂς μάθουμε ποιοὶ πραγματικὰ εἴμαστε. Ἡ αὐτογνωσία θὰ βάλει στὴν ψυχή μας τὴν ταπεινοφροσύνη.
Ἐκεῖνος, μάλιστα, ποὺ θεωρεῖ πὼς δὲν ἔχει καμιὰν ἀξία, αὐτὸς εἶναι ποὺ ἔχει γνωρίσει καλὰ τὸν ἑαυτό του.
Τίποτα δὲν εἶναι τόσο ἀρεστὸ στὸν Κύριο, ὅσο τὸ ταπεινὸ φρόνημα. «Διδαχθεῖτε ἀπ’τὸ δικό μου παράδειγμα», εἶπε, «γιατί εἶμαι πρᾷος καὶ ταπεινὸς στὴν καρδιὰ» (Ματθ. 11, 29). Καὶ πραγματικά, ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, μολονότι Υἱὸς τοῦ μεγάλου Θεοῦ, θὰ διάλεγε ὡς μητέρα μίαν ἄσημη κόρη; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ δημιουργός τοῦ ὁρατοῦ καὶ ἀοράτου κόσμου, θὰ κατέβαινε ἀπὸ τὸν οὐρανὸ στὴ γῆ; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ ἐξουσιαστὴς τοῦ πλούτου ὅλης τῆς κτίσεως, θὰ καταδεχόταν νὰ ξαπλωθεῖ μέσα σὲ ἕνα φτωχικὸ παχνί; Ἂν δὲν ἦταν ταπεινὸς Ἐκεῖνος, ὁ ἀναμάρτητος καὶ ἀθῶος, θὰ μαστιγωνόταν, θὰ χλευαζόταν, θὰ πέθαινε πάνω στὸ σταυρό, γιὰ τὴ σωτηρία τῶν ἁμαρτωλῶν καὶ ἔνοχων ἀνθρώπων; Τόσο ταπεινὸς εἶναι, ὥστε θυσιάστηκε γιὰ τὶς ἁμαρτίες ποὺ ἐμεῖς κάναμε. Τόσο ταπεινὸς εἶναι, ὥστε Θεὸς αὐτός, παρακαλάει καὶ ἱκετεύει ἐμᾶς, τὰ πλάσματά Του, νὰ μετανοήσουμε, γιὰ νὰ μὴν καταστραφοῦμε.

Ἔχεις λοιπὸν ταπεινὸ φρόνημα; Μὴ θαυμάζεις τὸν ἑαυτό σου! Σκέψου πόσο χαμηλὰ κατέβηκε ὁ Κύριός σου καὶ τότε ὄχι μόνο δὲ θὰ θαυμάσεις, ἀλλὰ καὶ θὰ περιγελάσεις τὸν ἑαυτό σου. Ἀκόμα κι ἂν ἤσουνα ὁ ταπεινότερος ἀπὸ ὅλους τοὺς ἀνθρώπους, δὲ θὰ εἶχες κάνει τίποτα τὸ σπουδαῖο, μπροστὰ σὲ αὐτὸ ποὺ ἔκανε ὁ Χριστός. Ποιὸ θὰ εἶναι τὸ κέρδος σου, ἄλλωστε, ἂν ἡ ταπεινοφροσύνη σὲ ὁδηγήσει στὴν ὑπερηφάνεια; Καὶ ὅποιος λέει, πὼς εἶναι καλύτερα νὰ κατορθώνουμε μίαν ἀρετὴ καὶ νὰ ὑπερηφανευόμαστε, παρὰ νὰ πέφτουμε σὲ ἕνα ἁμάρτημα καὶ νὰ ταπεινωνόμαστε, αὐτὸς ἀγνοεῖ τὴ ζημιὰ ποὺ προξενεῖ ἡ ἀλαζονεία καὶ τὸ κέρδος ποὺ ἐπιφέρει ἡ ταπεινοφροσύνη. Γιατί ὁ ἄνθρωπος ποὺ κατορθώνει κάτι καὶ ὑπερηφανεύεται γι’ αὐτό, γρήγορα θὰ πέσει, ὅπως ἔχει ἀποδείξει ἡ πείρα, στὴν ἔσχατη ἀπώλεια. Ἀπεναντίας, ἐκεῖνος ποὺ πέφτει σὲ ἕνα παράπτωμα καὶ ταπεινώνεται ἀπὸ τὴν πτώση του καὶ ἐμπειρότερος γίνεται καὶ γρήγορα ξανασηκώνεται, ἂν βέβαια θέλει, καὶ ἐπανορθώνει τὸ σφάλμα του.
Ὡστόσο θὰ μοῦ πεῖτε πολλοὶ ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ προχωροῦσαν σταθερὰ στὸν σωστὸ δρόμο πρὶν δοκιμάσουν πειρασμούς, ἔπεσαν σὲ παραπτώματα ὅταν τοὺς βρῆκαν πειρασμοί. Σᾶς ἀπαντῶ, λοιπόν: Ποιὸς εἶναι ἐκεῖνος ποὺ γνωρίζει καλά, ἂν κάποιος βαδίζει στὸν σωστὸ δρόμο, ἐκτὸς ἀπὸ τὸν παντογνώστη Κύριο, τὸν δημιουργό μας, ποὺ δὲν ἀγνοεῖ καμία πράξη, κανένα λόγο, κανένα αἴσθημά μας; Γιατί, πολλὲς φορὲς ἄνθρωποι ποὺ ἐμεῖς τοὺς θεωροῦμε χρηστοὺς καὶ ἐνάρετους, εἶναι ἀνήθικοι καὶ ἀνέντιμοι.

Ἂς τοὺς ἀφήσουμε, ὅμως αὐτοὺς καὶ ἂς μιλήσουμε γιὰ τοὺς ἄλλους, ποὺ πραγματικὰ ζοῦν μὲ χρηστότητα. Καὶ ὅλες τὶς ἀρετὲς νὰ ἔχουν ἀποκτήσει, ἂν ἔχουν παραμελήσει τὴ σπουδαιότερη, τὴν ταπεινοφροσύνη, ἐγκαταλείπονται ἀπὸ τὸν Θεό, γιὰ νὰ συνειδητοποιήσουν ἔτσι ὅτι ὅσα κατόρθωσαν δὲν ὀφείλονται στὴ δική τους δύναμη, ἀλλὰ στὴ δική Του χάρη, βοήθεια καὶ προστασία. Γιατί ὁ φιλάνθρωπος Κύριος πάντα συντρέχει τοὺς πιστοὺς καὶ ταπεινοὺς δούλους Του. Θὰ σᾶς θυμίσω δύο τρία σχετικὰ περιστατικὰ ἀπὸ τὴν Ἁγία Γραφή.
Ὅταν ὁ βασιλιὰς τῶν Γεράρων Ἀβιμέλεχ καὶ οἱ Φιλισταῖοι βοσκοὶ ἔδιωξαν ἄδικα τὸν Ἰσαὰκ ἀπὸ τὰ χωράφια του κι ἀπὸ τὰ πηγάδια ποὺ μὲ τόσον κόπο εἶχε ἀνοίξει, αὐτὸς δὲ φέρθηκε μικρόψυχα, δὲν ἀγανάκτησε, δὲ λιποψύχησε, δὲν εἶπε καὶ δὲν σκέφτηκε τίποτα κακὸ μήτε γιὰ τοὺς ἀνθρώπους, ποὺ τὸν ἀδίκησαν, μήτε γιὰ τὸν Θεό, ποὺ δὲν τὸν ὑπερασπίστηκε. Γι’αὐτὸ ὁ Κύριος τὸν τίμησε καὶ τὸν βοήθησε ὑπερβολικά. Τοῦ φανερώθηκε τὴν ἴδια νύχτα καὶ τοῦ εἶπε «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ πατέρα σου τοῦ Ἀβραάμ. Μὴ φοβᾶσαι. Εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ εὐλογήσω» (Γεν. 26, 24). Σὰν ἄκουσε τὰ λόγια τοῦτα ὁ δίκαιος Ἰσαάκ, παρηγορήθηκε καὶ ἐγκαρδιώθηκε. Ἡ θεϊκὴ ὑπόσχεση δὲν ἄργησε νὰ ἐκπληρωθεῖ. Κοίτα πόση δύναμη ἔχει ἡ ταπείνωση! Ἐκεῖνοι ποὺ πρωτύτερα τὸν εἶχαν διώξει, ἦρθαν τώρα νὰ τὸν συναντήσουν, νὰ τοῦ ζητήσουν συγνώμη καὶ νὰ ὁμολογήσουν τὴ δύναμή του. «Εἴδαμε πιὰ καθαρὰ ὅτι ὁ Κύριος εἶναι μαζί σου», τοῦ εἶπαν (Γεν. 26, 28). Καὶ ποιὸς μπορεῖ νὰ εἶναι δυνατότερος ἀπὸ ἐκεῖνον ποὺ ἔχει τὸν Θεὸ μαζί του;

Ἂς δοῦμε τώρα πῶς ταξίδεψε σὲ ξένη γῆ ὁ γιὸς τοῦ Ἰσαάκ, ὁ Ἰακώβ, ὅταν τὸν καταδίωκε ὁ ἀδελφός του, γιατί μεγάλη ὠφέλεια θὰ ἀποκομίσουμε καὶ ἀπ’ αὐτό. «Καθὼς πήγαινε πρὸς τὴν Χαρράν», λέει ἡ Ἁγία Γραφή, «ἔδυσε ὁ ἥλιος. Καὶ ἀφοῦ πῆρε ἕνα λιθάρι, τὸ ἔβαλε γιὰ προσκέφαλό του καὶ κοιμήθηκε στὸν τόπο ἐκεῖνο» (Γεν. 28, 10-11). Βλέπεις φιλοσοφικὴ διάθεση, ποὺ δὲν μπορεῖ νὰ ἐκφραστεῖ μὲ λόγια; Βλέπεις μεγαλοψυχία καὶ ἁπλότητα σὲ ἕναν νέο ἀπὸ πλούσια οἰκογένεια, ἀναθρεμμένο μὲ κάθε φροντίδα καὶ περιποίηση; Μία πέτρα χρησιμοποίησε γιὰ προσκέφαλο καὶ πάνω στὸ χῶμα πλαγίασε γιὰ νὰ κοιμηθεῖ. Καὶ ἀξιώθηκε νὰ δεῖ τὸν ἴδιο τὸν Κύριο, ποὺ τοῦ εἶπε: «Ἐγὼ εἶμαι ὁ Θεὸς τοῦ Ἀβραὰμ καὶ τοῦ Ἰσαάκ, τῶν πατέρων σου. Μὴ φοβᾶσαι. Ἐγὼ θὰ εἶμαι μαζί σου καὶ θὰ σὲ προστατεύω σὲ κάθε δρόμο σου, ὅπου κι ἂν πᾶς» (Γεν. 28, 13-15).
Ἂν λοιπὸν θέλεις νὰ εἶναι πραγματικὰ μεγάλα τὰ κατορθώματά σου, οὔτε μεγάλα νὰ τὰ θεωρήσεις, οὔτε στὸν ἑαυτό σου νὰ τὰ ἀποδώσεις ποτέ. Πάντα νὰ ὁμολογεῖς ὅτι στὴ χάρη τοῦ Θεοῦ ὀφείλονται ὅλα. Ἔτσι κάνεις τὸν Κύριο ὀφειλέτη σου, ὄχι μόνο γιὰ τὰ κατορθώματα, ἀλλὰ καὶ γιὰ τὴν εὐγνωμοσύνη, τὴ μετριοφροσύνη, τὴν ταπείνωσή σου. Ἔτσι κερδίζεις καὶ τὴν ἀγάπη, τὴ συμπάθεια, τὴν εὐμένεια τῶν ἀνθρώπων• γιατί κανένας δὲν εἶναι τόσο ἀγαπητὸς καὶ συμπαθητικός, ὅσο ὁ ταπεινός.

Ἡ ταπείνωσή σου, ὅμως πρέπει νὰ εἶναι γνήσια καὶ πηγαία, ὄχι ὑποκριτικὴ ἢ ἐπιφανειακή. Νὰ εἶναι ἀμετάπτωτη καὶ νὰ ἐκδηλώνεται ὅμοια σὲ ὅλους, εἴτε φίλοι εἶναι εἴτε ἐχθροί, εἴτε μεγάλοι εἴτε μικροί. Νὰ μὴν ἀποτελεῖ μόνο χαρακτηριστικό τῆς ἐξωτερικῆς σου συμπεριφορᾶς, ἀλλὰ καὶ βίωμα τῆς καρδιᾶς σου.
Τὴν ἀληθινὴ ταπεινοφροσύνη, ποὺ εἶναι συνδυασμένη μὲ τὴ διάκριση, μπορεῖ νὰ σοῦ τὴ διδάξει ἕνα περιστατικὸ ἀπὸ τὸ Εὐαγγέλιο: «Ὅταν ὁ Ἰησοῦς καὶ οἱ μαθητὲς Του ἦρθαν στὴν Καπερναούμ, πλησίασαν τὸν Πέτρο οἱ εἰσπράκτορες τοῦ φόρου γιὰ τὸν ναὸ καὶ τοῦ εἶπαν: «Ὁ δάσκαλός σας δὲν πληρώνει τὶς δύο δραχμὲς τοῦ φόρου;» (Ματθ. 17, 24). Παρατήρησε ὅτι δὲν τόλμησαν νὰ μιλήσουν στὸν Χριστό, ἀλλὰ στὸν Πέτρο· καὶ σὲ αὐτὸν ὄχι ἐπιθετικά, ἀλλὰ συγκρατημένα. Δὲν κατηγόρησαν τὸν Κύριο. Ἁπλῶς ρώτησαν μὰ συστολή: «Δὲν πληρώνει;». Γιατί δὲν πίστευαν, βέβαια, πὼς ἦταν Υἱὸς τοῦ Θεοῦ, Τὸν σέβονταν ὅμως γιὰ τὰ θαύματα ποὺ ἔκανε.
Τί ἀπάντησε λοιπὸν ὁ Πέτρος; «Ναί, πληρώνει.». Μὰ μόλις μπῆκε στὸ σπίτι, ὅπου ἔμενε, καὶ πρὶν πεῖ τίποτα, τὸν πρόλαβε ὁ παντογνώστης Κύριος καὶ τοῦ εἶπε: «Τί γνώμη ἔχεις, Σίμων; Οἱ βασιλιάδες τῆς γῆς ἀπὸ ποιοὺς εἰσπράττουν φόρους; Ἀπὸ τοὺς δικούς τους γιοὺς ἢ ἀπὸ τοὺς ξένους;». «Ἀπὸ τοὺς ξένους», ἀποκρίθηκε ὁ Πέτρος. «Ἑπομένως οἱ γιοὶ τους ἀπαλλάσσονται ἀπὸ τὴν πληρωμὴ τῶν φόρων», συμπέρανε ὁ Ἰησοῦς (Ματθ. 17 ,25-26). Τί ἐννοοῦσε μὲ αὐτό; Ὅτι ἀφοῦ οἱ γιοὶ τῶν ἐπίγειων βασιλιάδων ἀπαλλάσσονται ἀπὸ τὴ φορολογία, πολὺ περισσότερο Ἐκεῖνος, ὁ Υἱὸς τοῦ οὐράνιου Βασιλιᾶ καὶ Βασιλιὰς ὁ ἴδιος. Ὡστόσο πρόσθεσε: «Γιὰ νὰ μὴ σκανδαλίσουμε, πάντως, τοὺς εἰσπράκτορες τοῦ φόρου, πήγαινε στὴ θάλασσα, ρίξε τὸ ἀγκίστρι καὶ πάρε τὸ πρῶτο ψάρι ποὺ θὰ βγάλεις· ἄνοιξε τὸ στόμα του καὶ θὰ βρεῖς μέσα ἕνα τετράδραχμο· παρ’ το καὶ δῶσέ τοὺς το, γιὰ μένα καὶ γιὰ σένα» (Μάτθ. 17, 27).

Βλέπεις ὅτι δὲν ἀρνεῖται νὰ πληρώσει τὸ φόρο, οὔτε καὶ προστάζει ἁπλὰ τὸν Πέτρο νὰ τὸν πληρώσει. Πληρώνει, ἀφοῦ πρῶτα ἀποδεικνύει ὅτι δὲν εἶναι ὑποχρεωμένος νὰ τὸ κάνει. Γιατί; Γιὰ νὰ μὴ σκανδαλιστοῦν οἱ εἰσπράκτορες καὶ οἱ μαθητές Του. Δὲν δίνει δηλαδὴ τὸν φόρο σὰν ὑποχρεωμένος σὲ πληρωμή, ἀλλὰ γιὰ τὴν ἀδυναμία ἐκείνων.
Καὶ γιὰ ποιὸ λόγο δὲν τοὺς λέει νὰ δώσουν τὸ φόρο ἀπὸ τὸ ταμεῖο τους; Γιὰ νὰ δείξει καὶ σὲ τούτη τὴν περίσταση ὅτι εἶναι Θεὸς καὶ Κύριος τοῦ σύμπαντος, ὅτι ἐξουσιάζει καὶ τὴ θάλασσα. Προεῖπε, λοιπόν, ὅτι ἀπὸ τὸν βυθό της θὰ πιαστεῖ ἕνα ψάρι, ποὺ θὰ πληρώσει τὸν φόρο. Καὶ πραγματικά, μὲ τὴ βουλὴ καὶ τὸ πρόσταγμά Του, πιάστηκε τὸ ψάρι, ποὺ εἶχε στὸ στόμα του ἕνα τετράδραχμο. Αὐτὸ τὸ νόμισμα προσφέροντάς Του ὡς δῶρο ἡ θάλασσα, ἔδειξε τὴν ὑποταγή της στὸν Δημιουργό της. Ἀλλὰ καὶ ὁ Κύριος ἔδειξε τὴν ταπείνωσή Του, πληρώνοντας φόρο στοὺς εἰσπράκτορες-ὁ Θεὸς στοὺς ἀνθρώπους, ὁ Πλάστης στὰ πλάσματα, ὁ εὐεργέτης στοὺς ὀφειλέτες.
Ἂς μὴν ὑπερηφανευόμαστε, λοιπόν, γιὰ τίποτα. Ἂς θεωροῦμε τὸν ἑαυτὸ μας τιποτένιο. Εἴμαστε ἁμαρτωλοί; Ἂν τὸ παραδεχόμαστε καὶ τὸ ὁμολογοῦμε μὲ συντριβή, ὅπως ὁ τελώνης τῆς εὐαγγελικῆς παραβολῆς, γινόμαστε δίκαιοι. Εἴμαστε δίκαιοι; Ἂν πιστεύουμε ταπεινὰ πὼς εἴμαστε ἁμαρτωλοί, γινόμαστε δύο φορὲς δίκαιοι. Γιατί «ὁ Θεὸς ἐναντιώνεται στοὺς ὑπερήφανους, στοὺς ταπεινοὺς ὅμως δίνει τὴ χάρη Του» (Ἰακ. 4, 6).

Πηγή: http://www.agiotopia.gr/2021/12/blog-post_99.html...

[toula]

Τα μικρά αμαρτήματα.

Διαβάζουμε στην Σοφία Σειράχ: «ο εξουθενών τα ολίγα κατά μικρόν πεσείται» (Σοφ. Σειρ. ιθ 1). Αυτός που καταφρονεί τα μικρά αμαρτήματα πέφτει σύντομα και στα μεγάλα.
Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης στο πνευματικότατο βιβλίο του Πνευματικά Γυμνάσματα (Μελέτη ΙΔ ) αναπτύσσει με πολλά επιχειρήματα πόσο μεγάλη ζημιά προξενούν τα λεγόμενα ελαφρά η μικρά η συγγνωστά αμαρτήματα.
Δυστυχώς πολλοί άνθρωποι, επισημαίνει ο Άγιος, με ελαφρά συνείδηση δικαιολογούν πολλές παρεκκλίσεις τους από το θέλημα του Θεού, λέγοντας, δεν είναι τίποτε που είπα ένα μικρό ψεματάκι, δεν είναι τίποτε…, που αστειεύθηκα, που κάπνισα, που θύμωσα, που είπα πειρακτικούς λόγους εις βάρος του αδελφού μου, που έφαγα περισσότερο απ’ όσο χρειαζόταν και παραγέμισα το στομάχι μου.
Η Αγία Γραφή μας βεβαιώνει ρητώς ότι και για τους αργούς λόγους θα δώσουμε λόγο στο Θεό (βλ. Ματθ. ιβ 36)· και για την εμπεπλησμένη γαστέρα και για τους γέλωτες θα δώσουμε λόγο στο Θεό (βλ. Λουκ. ς 25). Αν πούμε λόγου χάριν ψέματα, είτε μικρά είναι είτε μεγάλα, αμαρτάνουμε ενώπιον του Θεού. Μικρά ονομάζονται χάριν διακρίσεως, για να ξεχωρίζουν από τα θανάσιμα. Μια λίμνη ονομάζεται μικρή, όταν συγκρίνεται με τον ωκεανό. Αλλά αυτή καθ’ εαυτήν δεν είναι μικρή. Έχει χιλιάδες και εκατομμύρια κυβικά νερού. Άρα όλα τα αμαρτήματα έχουν το βάρος τους, είτε μικρά ονομάζονται είτε μεγάλα.

Μας ζημιώνουν λοιπόν και τα λεγόμενα ελαφρά η μικρά αμαρτήματα. Πρωτίστως διότι ασχημίζουν την ψυχή, την στερούν από την αφθονία της θείας Χάριτος, ψυχραίνουν τη θερμότητα της αγάπης της προς τον Θεό, εξασθενίζουν τις νοερές δυνάμεις της, αδυνατίζουν τις καλές συνήθειές της. Μειώνουν λόγου χάριν τα ψέματα είτε μικρά είναι είτε μεγάλα τον ενθουσιασμό για τους αγώνες της ευσεβείας, συνηθίζουν τη θέληση να κλίνει με ευκολία προς το κακό, ξηραίνουν τα δάκρυα από τους οφθαλμούς.
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος στην Ομιλία του «Εις τον Στ Ψαλμόν» παρατηρεί: «Αν απ’ την αρχή εξαλείψουμε τα μικρά, δεν θα ακολουθήσουν τα μεγάλα. Εκείνος που φροντίζει να μη βρίζει, δεν θα μάθει ούτε να φιλονικεί. Εκείνος που κατόρθωσε ν’ αγαπά, δεν θα έχει εχθρό. Εκείνος που δεν έχει εχθρό κι εκδηλώνει την αγάπη του, θα κατορθώση όλη γενικά την αρετή. Ας μη παραμελούμε λοιπόν τα πρώτα, για να μη προχωρούν προς τα μεγαλύτερα τα κακά.
Ο Ιούδας, εάν καταπολεμούσε την αγάπη προς τα χρήματα, δεν θα ήταν δυνατόν να φτάση στην ιεροσυλία. Εάν συγκρατούσε αυτήν, δεν θα ήταν δυνατόν να προχωρήση στο αποκορύφωμα των κακών. Για τούτο κι ο Χριστός δεν απαγορεύει μόνο την πορνεία ούτε τη μοιχεία, αλλά και το ακόλαστο βλέμμα (Ματθ. 5, 28), αποκόπτοντας από κάτω τη ρίζα, ώστε να είναι και ευκολώτερο να υπερνικήση κανείς την κακία.
-Στο βιβλίο «Σελίδες ημερολογίου» † Μελετίου Μητρ. Νικοπόλεως αναφέρεται: «Ένας πλούσιος άνθρωπος, μια παλαιότερη εποχή, έβγαλε αγγελία ότι ζητούσε ένα νέο, να οδηγεί το αμάξι του· με καλό μισθό.
Παρουσιάστηκαν τρεις νέοι, διεκδικώντας την θέση.
Τους κάλεσε και τους τρεις μαζί, και τους θέτει το ερώτημα:
–Πόσο κοντά σε λάκκο, σε ένα χαντάκι, μπορείς να οδηγείς το αμάξι με σιγουριά;
Λέει ο πρώτος:
–Εγώ, Ένα πόδι! Και πολύ πάει!
Λέει ο δεύτερος:
–Εγώ, Πέντε δάχτυλα! Και πολύ είναι!
Ρωτάει τον τρίτο:
–Εσύ τι λες;
Απάντησε ο τρίτος:
–Όσο πιο μακριά, τόσο πιο καλά.
Και ο άνθρωπός μας προσέλαβε τον τρίτο!…
Γιατί ήθελε καλύτερα, να το έχη σίγουρο ότι εξακολουθεί να ζη, παρά να έχη αρχιτσαχπίνη οδηγό, και κάθε ημέρα να κινδυνεύει.
-Ο Απόστολος Παύλος συμβουλεύει τους Κορινθίους: «Ο δοκών εστάναι βλεπέτω μη πέση» (Α Κορ. ι 12). Μη πιστέψετε ποτέ, ότι είσαστε ακλόνητοι στην πίστη και στην υπακοή στο θέλημα του Θεού. Όποιος «το παίζει» ακλόνητος, ας προσέχη μη πέση!
Γι’ αυτό, κρατάτε αποστάσεις από τις αφορμές της αμαρτίας. Μη περπατάτε άκρη-άκρη στον γκρεμό. Μη παριστάνετε τα «παλληκάρια».
Δεν ήταν ανόητοι οι άγιοι, που περπατούσαν, όσο μπορούσαν πιο μακριά από τους γκρεμούς της φιληδονίας, της φιλαργυρίας και της φιλοδοξίας.
Κράτα και συ αποστάσεις από τέτοια «χαντάκια». Ταπεινώσου. Γνώρισε την αδυναμία σου. Και περιφρούρησε τον εαυτό σου. Ο Θεός στους ταπεινούς δίνει τη χάρη Του. Και τους προστατεύει.
Αντίθετα παίρνει την χάρη Του από τους «πεποιθότας εαυτοίς» (Λουκ. ιη 9). Και επιτρέπει να πέσουν. Για να ξυπνήσουν. Να συν­ετισθούν. Και να ταπεινωθούν. Και να καταλάβουν, ότι: Όσο πιο μακριά από τις αφορμές των πτώσεων στην αμαρτία, τόσο πιο καλά!
-Ο Άγιος Ιωάννης ο Δαμασκηνός μας προτείνει πως να καταργήσουμε τα πάθη.
Η κατάργηση των οκτώ παθών ας γίνεται με τον εξής τρόπο:
Με την εγκράτεια καταργείται η γαστριμαργία.
Με το θείο πόθο και την επιθυμία των μελλόντων αγαθών καταργείται η πορνεία.
Με την συμπάθεια προς τους φτωχούς καταργείται η φιλαργυρία.
Με την αγάπη και την καλωσύνη προς όλους καταργείται η οργή.
Με την πνευματική χαρά καταργείται η κοσμική λύπη.
Με την υπομονή, την καρτερία και την ευχαριστία προς τον Θεό καταργείται η ακηδία.
Με την κρυφή εργασία των αρετών και την συνεχή προσευχή με συντριβή καρδιάς, καταργείται η κενοδοξία.
Με το να μη κρίνη κανείς τον άλλο η να τον εξευτελίζη, όπως έκανε ο αλαζόνας Φαρισαίος, αλλά να νομίζη τον εαυτό του τελευταίο από όλους, καταργείται η υπερηφάνεια.
Έτσι λοιπόν, αφού ελευθερωθή ο νους από τα παραπάνω πάθη και ανυψωθή στο Θεό, ζη από εδώ τη μακάρια ζωή και δέχεται τον αρραβώνα του Αγίου Πνεύματος. Και όταν φύγη από εδώ, έχοντας απάθεια και αληθινή γνώση, στέκεται μπροστά στο φως της Αγίας Τριάδας και καταφωτίζεται μαζί με τους αγίους αγγέλους στους απέραντους αιώνες.

Πηγή: Βήμα Ορθοδοξίας

[toula]

Άγιος Νικόλαος και ο αγρότης.

Λέγεται ότι πριν από πολύ καιρό ένας ιεραπόστολος πήγε ταξίδι και περνώντας από την άκρη ενός χωριού είπε στον εαυτό του:
"Να σταματήσω στο πρώτο σπίτι. Ίσως με κάνει ο Θεός νά είμαι χρήσιμος με κάτι .
Το σπίτι δεν είχε εικόνα, και ο ιερέας σκέφτηκε ότι δεν ήταν σωστό για ένα χριστιανικό σπίτι να μην έχει εικόνα για να προσεύχονται οι ιδιοκτήτες.
Έπειτα έβγαλε μερικές εικόνες από την τσάντα και τους εξήγησε για τη χρήση της τιμής τους, πώς να προσκυνούν και να προσεύχονται μπροστά τους, πώς να ανάβουν το κερί.
Ο ιερέας έφυγε δίνοντας στον οικοδεσπότη μια από τις εικόνες που κουβαλούσε μαζί του.
Στην πρώτη του έξοδο στην πόλη, ο Χριστιανός αγόρασε πολλές εικόνες, χωρίς να ξέρει ποιοι είναι ζωγραφισμένη πάνω τους. Πήρε μια εικόνα της Μητέρας του Θεού με το Μωρό Ιησού, γιατί του άρεσε η αγάπη με την οποία η γυναίκα κρατούσε το μωρό στην αγκαλιά της.
Είδε μια εικόνα του Αγίου Δημητρίου, έφιππο και με ένα δόρυ στο χέρι, και σκέφτηκε: «Θα πάρω κι αυτή, για να διώξω τους εχθρούς».
Στο δρόμο του στάθηκε και η εικόνα του Αγίου Νικολάου και είπε μέσα στο μυαλό του: «Θα πάρω κι αυτόν τον γέρο με τα άσπρα γένια!».
Όταν γύρισε σπίτι, τοποθέτησε τα εικονίδια στον τοίχο. Άναψε το κερί στη Μητέρα του Θεού με τον Σωτήρα, όπως είχε συμβουλεύσει ο ιεραπόστολος, και προσευχόταν μπροστά σε κάθε εικόνα όσο καλύτερα μπορούσε.
Λίγο αργότερα, κάποιοι κλέφτες άδειασαν το σπίτι του χριστιανού, αφήνοντας μόνο τις εικόνες που πίστευαν ότι είχαν μικρή αξία.
Όταν ο άντρας επέστρεψε σπίτι και τη βρήκε έρημη από όλη του την αγωνία, πήγε στην εικόνα της Μητέρας του Θεού και την κοίταξε και είπε: «Σε συγχωρώ, γιατί έπρεπε να φροντίσεις το Μωρό, να Το πλύνεις».
Μετά πήγα στην εικόνα του Αγίου Δημητρίου και είπε: "Κι εγώ σε καταλαβαίνω, καβαλάρη. Μέχρι να βγάλεις το άλογο από τον στάβλο, να του βάλεις τη σέλα και να τον αφήσεις, ετοιμάζεσαι να φύγεις, οι κλέφτες ήταν ήδη μακριά. "
Κοιτάζοντας αυστηρά τον Άγιο Νικόλαο, είπε: «Τι έκανες, γέροντα; Δεν έκανες τίποτα! Θα σε βγάλω για τιμωρία!» Πήρε την εικόνα του ιεράρχη και την κρέμασε σε ένα δέντρο κοντά στο σπίτι λέγοντας: «Εδώ θα μείνεις μέχρι να φέρεις τα πράγματα πίσω!».
Λίγες μέρες αργότερα, νωρίς το πρωί, οι κλέφτες επέστρεψαν με τα κλοπιμαία.
Ξαπλώνοντάς τους μπροστά στο σπίτι και κοιτάζοντας το πρόσωπο του Αγίου Νικολάου στην εικόνα φωλιασμένη στο δέντρο, είπαν στον ιδιοκτήτη:
«Πάρε όλα σου πίσω. Αυτός ο γέρος από την εικόνα μας βγήκε και μας είπε ότι αν δεν τα φέρουμε στον ιδιοκτήτη τους, θα είναι τιμωρός για την ψυχή μας».

[toula]

Είναι πρεπούμενο, τα μυστικά τα λόγια, να κρύβονται με κάποια απόρρητα και ιερά ανοίγματα και να κάνουνε αζύγωτη για τους πολλούς την ιερή και κρυφή αλήθεια που έχουνε οι υπερκόσμιες νόες, γιατί ο κάθε άνθρωπος δεν είναι ιερός. Και ούτε είναι για όλους η Θεία γνώση, όπως λένε οι Γραφές.

(Άγιος Διονύσιος ο Αρεοπαγίτης)