Είναι Ορθόδοξου τύπου η συγκεκριμένη εικόνα;

[ser]

Έχω μία Εικόνα η οποία απεικονίζει την Φιλοξενία Του Αβραάμ. Απεικονίζει όμως Τα δύο από τα τρία Πρόσωπα Της Αγίας Τριάδας με το ένα πτερύγιο ανασηκωμένο.

Από πίσω η εικόνα λέει ότι είναι αντίγραφο Βυζαντινής εικόνας, όμως δεν είμαι σίγουρος αν είναι.

Το ερώτημα είναι, η Εικόνα που φαίνεται στην επισυναμμένη φωτογραφία είναι Θεολογικώς ορθή;

[efraim21]

αυτη ειναι η αυθεντικη ΟΡΘΟΔΟΞΗ απεικονιση της ΑΓΙΑΣ ΤΡΙΑΔΑΣ η φιλοξενια του ΑΒΡΑΑΜ και οχι η με καθολικους επιρεασμους που δειχνει τον ΠΑΤΕΡΑ ως ηλικιωμενο ασπρομαλη

[ser]

Έχω και μία άλλη Ιερή Εικόνα Της Φιλοξενίας Του Αβραάμ, στην οποία δεν υπάρχει κάποια οπτική διάκριση μεταξύ Των Τριών Προσώπων Της Αγίας Τριάδας.

Στην συγκεκριμένη όμως, απεικονίζονται Τα Δύο Πρόσωπα με ανασηκωμένο το ένα Πτερύγιο, όπως φαίνεται στην επισυναμμένη φωτογραφία. Μήπως αυτό είναι αιρετικό;

[konstantinoupolitis]

Ακόμα και η εικόνα της Φιλοξενίας του Αβραάμ ( γιατί η εικόνα της "Αγίας Τριάδος", στην κλασσική μορφή του λεγομένου "Συνθρόνου" αλλά και τις διάφορες παραλλαγές της είναι δεδομένα αιρετική ) , μόνο αν εξιστορηθεί με δεδομένο τρόπο θεωρείται ορθόδοξη.

Η Φιλοξενία του Αβραάμ ως γνωστόν προέρχεται από το ΙΗ΄ κεφάλαιο της Γενέσεως. Δεν αποτελεί επίσκεψη της Αγίας Τριάδος στον Αβραάμ, αλλά του Λόγου–Χριστού με δύο Αγγέλους. Εικονογραφείται συμβατικά, ως προτύπωση και κατ΄ οικονομία. Το γιατί διαφαίνεται στο σχόλιο του Αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου, αναφορικά με την Φιλοξενία του Αβραάμ:

«…στη σκηνή του Αβραάμ και οι Άγγελοι και ο Κύριος τους, παρουσιάσθηκαν με την ίδια μορφή. Και οι μεν απεστάλησαν ως υπηρέτες για να καταστρέψουν τις πόλεις εκείνες(τα Σόδομα και τα Γόμορρα) Αυτός, όμως, παρέμεινε…».

Με βάση αυτό, θα μπορούσε λογικά να ερμηνευτεί θεολογικά στην εικόνα αυτή πως ο κεντρικός άγγελος και Άσαρκος ακόμα Λόγος του Πατρός απεικονίζεται διαφορετικά στο κέντρο, σε σχέση με τους παρακειμένους 2 αγγέλους που έφυγαν για να ......"καταστρέψουν τις πόλεις εκείνες( τα Σόδομα και τα Γόμορρα )".


Η Φιλοξενία ως θέμα εμφανίζεται, ήδη, σε Κατακόμβη της Via Latina(Γ΄ {ή Δ΄ αιών}). Αργότερα και ειδικά στην Δύση, εμφανίζεται σε πάρα πολλούς Ναούς και μεταξύ αυτών στη Santa Maria Maggiore Ρώμης(432–440), στον Άγιο Βιτάλιο Ραβέννας(547), στη Cappella Palatina του Palermo της Σικελίας(1140–70), στη Καθεδρική Βασιλική–Duomo του Monreale επίσης της Σικελίας(~1180) κ.α. Φυσικά δεν απουσιάζει από την Ανατολή(π.χ. στις τοιχογραφίες των παρεκκλησίων της Θεοτόκου στην Πάτμο{~1176–80;} και του Καθολικού του Αγίου Γεωργίου στο Ras Prizren Σερβίας{προ του 1330}, αλλά και σε πολλές φορητές εικόνες όπως οι αντίστοιχες της Μονής Βλατάδων, του Αγγέλου Ακοντάτου{†1457 και πριν} στο Βυζαντινό Μουσείο Αθηνών και του Βυζαντινού Μουσείου Ιωαννίνων{ΙΣΤ΄}).

Εντούτοις, μόνο όταν επιγράφεται «Φιλοξενία του Αβραάμ» είναι ορθόδοξη. Το λέμε αυτό, αφού διάφορες «Φιλοξενίες» καταδεικνύουν άμεσα και όχι όπως πρέπει έμμεσα και ιστορικά την Αγία Τριάδα, τόσο φέρουσες ομώνυμο τίτλο, όπως η της Ι. Μ. Μ. Βατοπαιδίου{β΄ ήμισυ ΙΔ΄}, όσο και χωρίς καθόλου τίτλο αλλά με απουσιάζοντα τα λοιπά ιστορικά στοιχεία(δηλαδή χωρίς τον Αβραάμ και τη Σάρα). Φιλοσοφία την οποία ακολουθεί και η περίφημη κατά τα άλλα «Αγία Τριάς»(1425–27;) του ζωγράφου Αγίου Ανδρέου Rubleev*. Μην λησμονούμε, πως μια επιγραφή «Αγία Τριάς» οδηγεί σε άμεσο συμβολισμό, πράγμα που ίσως εμπίπτει στην σχετική Οικουμενική απαγόρευση του ΠΒ΄ Κανόνος της Πενθέκτης.

Ήδη από τα βυζαντινά χρόνια, εμφανίσθηκαν αντικανονικά στοιχεία σε "Φιλοξενίες" όπως τα σταυρόσχημα φωτοστέφανα στην "Φιλοξενία" των 3 προσώπων της τοιχογραφίας της Καππαδοκικής Carikli Kilise του ΙΑ΄{ ; } αιώνος, καινοτομία που καταδικάστηκε αργότερα σε Ρωσικές Συνόδους(π.χ. Στογκλάβ).



Κόττης Κωνσταντίνος

* βλ. Ευδοκίμωφ Παύλου «Η Τέχνη της Εικόνας–Θεολογία της Ωραιότητας» Θεσσαλονίκη 1993 σ. 185–195.

[ser]

Άρα λες ότι στην Φιλοξενία Του Αβραάμ δεν απεικονίζεται Η Αγία Τριάδα; Στη Γέννεση, Τα Δύο Πρόσωπα αναφέρονται ως "Άγγελοι" (Γέννεση ΙΘ'/15 [19/15]) αλλά λίγο πιο κάτω (Γέννεση ΙΘ'/18 [19/18]) ο Λωτ αναφέρεται σε αυτούς ως "Κύριε".


Συγκεκριμένα:

(Γέννεση ΙΘ'/18-19)
"είπε δε Λωτ προς αυτούς· δέομαι κύριε, επειδή εύρεν ο παις σου έλεος εναντίον σου και εμεγάλυνας την δικαιοσύνην σου, ο ποιείς επ' εμέ του ζην την ψυχήν μου, εγώ δε ου δυνήσομαι διασωθήναι εις το όρος, μήποτε καταλάβη με τα κακά και αποθάνω".

[pAntonios]

Και βέβαια είναι Ορθόδοξη ορθοδοξότατη!

Προκειται για τη Φιλοξενία του Αβραάμ στους 3 αγγέλους και εικονίζουν την Αγία Τριάδα.

[ser]

Πάτερ, το ρωτάω γιατί τα Δύο Πρόσωπα απεικονίζονται με ανασηκωμένη τη μία Πτέρυγα, ενώ το κεντρικό Πρόσωπο όχι. Αυτή η οπτική διαφορά, μήπως είναι θεολογικό πρόβλημα, ή μήπως επιτρέπεται ως "καλλιτεχνική αδεία";

Ευχαριστώ.

[konstantinoupolitis]

Ερωτήματα αυτού του τύπου αν θέλουμε να παρέχουμε κάτι ουσιαστικό δεν απαντώνται με μονολεκτικές απαντήσεις χωρίς ερμηνεία. Το θέμα της απεικονίσεως της Αγίας Τριάδος αλλά και το που αυτή φαίνεται ή συμβολίζεται είναι πολύπλοκο.

Η εικόνα της Φιλοξενίας αποτελεί την δευτέρα κατα σειρά εικόνα που αναφέρεται ορθοδόξως στην Αγία Τριάδα. Παρότι έχουμε να κάνουμε με τον άσαρκο Λόγο / Χριστό και δύο Αγγέλους, είναι εύστοχη η παρατήρησή σου για τον Λώτ. Ωστόσο δεν μπορώ τώρα να σου δώσω απάντηση σχετική, περι της προσφωνήσεως του Λώτ.

Η τρισυπόστατη επίσκεψη στον Αβραάμ με την εν λόγω μορφή ήταν εξ αρχής συμβολισμός της Αγίας Τριάδος και φαντάζομαι ότι ο Αβραάμ με υπερφυή τρόπο το αντιλήφθηκε παρα την αυστηρά μονοθεϊστική αληθινή λατρεία και αντίληψη της Παλαιάς Διαθήκης. Ωστόσο δεν ήταν η Αγία Τριάς αλλά τύπος αυτής.

Κατα συνέπεια η Φιλοξενία του Αβραάμ, όταν εξιστορείται ορθόδοξα, γιατί με διάφορους τρόπους μπορεί να απεικονιστεί ανορθόδοξα, συμβολίζει αλλά δεν εικονίζει άμεσα την Αγία Τριάδα.

Κατ'εξοχήν εικών της Αγίας Τριάδος είναι η της Βαπτίσεως, η οποία ούτως ή άλλως αποτελεί άμεση, το δυνατόν, της Τριάδος φανέρωση της προσκυνήσεώς της.

Η διαφορά στις πτέρυγες είτε μπορεί να συνιστά εικαστική αδεία, είτε δήλωση της ιδιότητος των εν λόγω υποστάσεων σε σχέση με την κεντρική Θεϊκή, είτε αφηγηματικό στοιχείο, υπο την έννοια ότι οι Άγγελοι αυτοί δεν παρέμειναν αλλά πήγαν στα Σόδομα και τα Γόμορρα.

[konstantinoupolitis]

Υποδηλώνει δηλαδή το ότι ετοιμάζονταν να φύγουν.

Τέλος η άποψη ότι ήταν 3 Άγγελοι όπως προαναφέρθηκε δεν είναι απο εμένα τουλάχιστον αποδεκτή και προφανώς ούτε απο τον Χρυσόστομο, που προηγείται του υποφαινομένου κάτι χιλιετίες. Θεωρώ δηλαδή δεδομένη δοκητικά ενυπόστατη φανέρωση του Θεού, πιστεύω του Λόγου / Χριστού, αφού έχουμε το δεδομένο "Θεόν ( δηλαδή Πατέρα ) ουδείς εώρακε πώποτε".

[ser]

Εγώ με βάση αυτά που διάβασα, νομίζω ότι και οι τρεις άντρες ήταν τα Τρία Πρόσωπα Της Αγίας Τριάδας. Εκτός από το προηγουμένως αναφερθέν συμβάν με το Λωτ, το Κεφάλαιο (ΙΗ' [18]) στη Γένεση, στην αρχή (2-3) αναφέρει:

"αναβλέψας δε τοις οφθαλμοίς αυτού είδε, και ιδού τρεις άνδρες ειστήκεισαν επάνω αυτού· και ιδών προσέδραμεν εις συνάντησιν αυτοίς από της θύρας της σκηνής αυτού και προσεκύνησεν επί την γην. και είπε· κύριε, ει άρα εύρον χάριν εναντίον σου, μη παρέλθης τον παίδα σου·"


Μετάφραση:

"Σήκωσε τα μάτια του και είδε τρεις άντρες να στέκονται απέναντί του· αμέσως έτρεξε να τους προϋπαντήσει, από τη θύρα της σκηνής του, και τους προσκύνησε ως τη γη. Και είπε· <<Κύριε, αν έχω την εύνοια σου, μην προσπεράσεις το δούλο σου>>.