Ψυχοφελή μηνύματα...

[toula]

Τι είναι το «πλυσιδόντιον»

Το «πλησιδόντιον» χρησιμοποιούνταν για κατάποση και βοηθούσε τον πιστό που κοινωνούσε να ξεπλύνει τη στοματική του κοιλότητα.

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Παλαιότερα, συνήθιζε η Αγία μας Εκκλησία να δίδει στους κοινωνούντες των Αχράντων Μυστηρίων ένα ποτήρι με κρασί για να ξεπλύνουν το στόμα τους και να το καταπιούν, σχεδόν μηδενίζοντας έτσι τις πιθανότητες να εξέλθει εκ της στοματικής κοιλότητας του πιστού που κοινώνησε κάποιος θείος μαργαρίτης!

Αργότερα, για πρακτικούς και ευνόητους λόγους, αυτό καταργήθηκε. Αυτό το ποτήρι με το κρασί ονομαζόταν ¨πλυσιδόντιον¨. Στα Μοναστήρια κυρίως σήμερα, συνηθίζεται να υπάρχει σε κάποιο σημείο του πρόναου αγιασμός που εξυπηρετεί αυτόν το σκοπό. Σήμερα δε, παρουσιάζεται το νοσηρό φαινόμενο οι κοινωνούντες, αφού πρώτα κοινωνήσουν, φεύγοντας να ασπάζονται το χέρι του ιερέα, να ασπάζονται τις εικόνες, να συνομιλούν πολλές δε φορές εντός του ιερού Ναού κ.ά.!

Αφού κοινωνήσουμε, λαμβάνουμε αντίδωρο (μόνο και μόνο για να επέλθει κατάποση και του τελευταίου θείου μαργαρίτου εντός του στόματός μας), και προσευχόμενοι, το τονίζω, χωρίς να ασπαζόμαστε εικόνες και το χέρι του ιερέα (μόνο υπόκλιση σεβασμού κάνουμε), επιστρέφουμε στη θέση μας, μέχρι το πέρας της Θείας Λειτουργίας!

Καλόν είναι να έχουμε λίγο νερό μαζί μας για να ξεπλένουμε διακριτικά
το στόμα μας και πάντοτε να το καταπίνουμε. Προσοχή! Χρειαζόμαστε
κατήχηση! Αγνοούμε βασικά σημεία και θέματα, αν όχι τα περισσότερα, της Πίστεώς μας!

[toula]

Κάθε αγρυπνία και ένας ακόμη άγιος στον Ουρανό

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Στο Γεροντικό διαβάζουμε για τον Όσιο Ησύχιο, στο Όρος Χωρήβ. Υπέφερε από σοβαρή ασθένεια και πέθανε. Με θαυματουργικό τρόπο, όμως, επανήλθε στη ζωή. Έκτοτε, έζησε δώδεκα ολόκληρα χρόνια αυτοκλεισμένος στο κελί του. Τα μόνα λόγια που ακούγονταν από τα χείλη του ήταν τα κάτωθι: «Ουδείς μνήμην θανάτου εγνωκώς, δυνήσεται αμαρτήσαι ποτέ».

Είναι φορές που η φιλαυτία, ο εγωϊσμός και η υπερηφάνεια δεν μας επιτρέπουν να δούμε καθαρά τα πνευματικά θέματα. Λέμε πολλά και πράττουμε ελάχιστα, αν όχι και τίποτε. Απουσιάζει η ταπείνωση και μάλιστα η «αποστολική» ως λέγεται, η υποστατική και μόνιμη ταπείνωση. Οι Νηπτικοί Πατέρες μάς λέγουν ότι ο τρόπος σκέψης μας, αυτός καθορίζει την ποιότητα του προσώπου μας. Και ο Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, αυτός ο πρύτανης της μυστικής θεολογίας, ο συγγραφεύς του βιβλίου «Τα Ασκητικά», έργο που ολοκλήρωσε σε ηλικία 75 χρόνων ως έμπειρος πια μύστης και γνώστης της νήψεως, διδάσκει ότι ο άνθρωπος άρχεται το αμαρτητικό έργο ευθύς αμέσως, μόλις σταματήσει την προσευχή. Είναι ο ίδιος Όσιος που κάμνει αναφορά περί της «ανέτου» προσευχής, της προσευχής δηλαδή που δεν κουράζει, διότι δεν έχει λογισμούς, είναι καθάρια, κρυστάλλινη, αρέμβαστος.

Στην ίδια πνευματική συχνότητα και ο Άγιος Νεκτάριος πρώην Πενταπόλεως, ο θαυματουργός. Αναφέρεται στην «εν Κυρίω χαρά» που συνοδεύει όσες και όσους προσεγγίζουν τον Κύριο Ιησού Χριστό με καθαρή συνείδηση, δηλαδή με ωκεάνια ταπείνωση και αυτοκριτική διάθεση. Αυτή η καλλιέργεια της καθαρής συνείδησης, το «κατά Θεόν πολιτεύεσθε» ως λέγει ο άγιος, σταδιακά αλλά σταθερά, οδηγεί στην «πνευματική ή καλή μέθη», στην πληρότητα δηλαδή του πιστού με τα χαρίσματα του Παναγίου Πνεύματος. Τότε κυριαρχεί η ειρήνη, η μακροθυμία, η πίστη, η χαρά, η αγαθοσύνη, η αγάπη, η εγκράτεια. Τότε βασιλεύει η λησμοσύνη κάθε λύπης που προέρχεται από τους άλλους, εγκαθιδρύεται η μακροθυμία, η ανεξικακία, η απλότητα προς πάντας. Τότε ο πιστός ορέγεται διακαώς, διαπύρως και ακορέστως την υψοποιό εγκράτεια, που στην προκείμενη πνευματική φάση ο Μέγας Βασίλειος ονοματίζει ως «απάρνηση της αμαρτίας».

Σχετικά με όσα προηγήθηκαν, ο Άγιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος τονίζει: «Ήλιος γαρ άνευ φωτός, πώς αν λεχθείη ήλιος; Και άνθρωπος δίχα της του Παναγίου Πνεύματος μετουσίας, πώς αν κληθείη άγιος;» (Κατήχησις, 10). Και ο Όσιος Ισαάκ ο Σύρος, ο εραστής της κατά Θεόν μονώσεως και ησυχίας, συμπληρώνει: «Όστις μανθάνει διά της δοκιμής την γλυκύτητα της ησυχίας εντός του κελίου του, αυτός ουχί ως καταφρονών τον πλησίον του αποφεύγει την μετ᾿ αυτού συναναστροφήν, αλλά χάριν του καρπού τον οποίον τρυγά εκ της ησυχίας» (Επιστολή Α’ ).

Έχεις διαβάσει, φίλε αναγνώστα, για τον άγιο Ιννοκέντιο Βενιαμίνωφ (1797-1879); Είναι Μέγας Ιεραπόστολος και φωτιστής της Αλάσκας. Παρά τις λαμπρές θεολογικές του σπουδές, προτίμησε να γίνει ιεραπόστολος. Μετέβη στην Αλάσκα στα 1823. Ίδρυσε εκεί σχολεία, ευαγή ιδρύματα, ναούς, μετέφρασε βιβλία στη γλώσσα των αυτόχθονου πληθυσμού. Στα 1840 χειροτονείται πρώτος επίσκοπος Καμτσάτκας και αργότερα Μητροπολίτης Μόσχας (1868-1879). Κοιμήθηκε Μεγάλο Σάββατο στα 1879, λίγο πριν την Αναστάσιμη Θεία Λειτουργία (η αγιοκατάταξή του έγινε στις 6/10/1977). Αυτός, λοιπόν, ο ταπεινός ιεραπόστολος συνήθιζε να λέγει: «Αναπαύουμε τον Χριστό ή μόνο τους ανθρώπους; αυτό το ερώτημα πρέπει να μάς συνέχει καθημερινά, νύχτα και ημέρα».

Θυμούνται συχνά οι αγιορείτες Πατέρες, μεταξύ άλλων, και έναν ταπεινό μοναχό στα Καυσοκαλύβια. Αυτός είχε ιδιαίτερη αγάπη και ευλάβεια στην Κυρία Θεοτόκο. Όταν έψελνε το «Άξιον Εστίν» έμπροσθεν της παναγίας Εικόνος Της, έκλαιγε με λυγμούς, δεν επρόφτανε να το ολοκληρώσει. Άνοιγε διάπλατα και ικετευτικά τα ευλογημένα χέρια του και τα κονδύλια κουνιόντουσαν, συμμετέχοντας και αυτά στην πνευματική και αναστάσιμη χαρά του!

Ο Ιερός Χρυσόστομος μάς προτρέπει να αγαπήσουμε την προσευχή, να αφεθούμε ολοκληρωτικά στο προσευχητικό έργο. Μάλιστα δε, μάς παρακινεί να μεταποιήσουμε τα βράδια μας σε μικρές αγρυπνίες, μικρές παννυχίδες στ᾿ όνομα του Κυρίου Ιησού Χριστού: «Κάμνε κάθε νύχτα και μια αγρυπνία προσευχής. Κάθε νύχτα, και ας φροντίζουμε όλοι, ώστε τελειώνοντας την ημέρα να μη γινόμαστε γελοίοι». Και αν τόσα έχουν ειπωθεί και γραφτεί για τον άγιο Εφραίμ τον Κατουνακιώτη, αλήθεια είναι, και μόνο αυτό που θα παραθέσω εδώ, έχω την αίσθηση, είναι ικανό για να αντιληφθεί καθένας ευκολόπιστα και αβίαστα, το υψηλό μέτρο της αγιότητος του ανδρός: «Κάθε νύχτα που δεν είναι εξ ολοκλήρου αφιερωμένη στην προσευχή, στερεί ακόμη έναν άγιο στον Ουρανό!».

Ο άγιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1896-1993), όσο ζούσε στα Καρούλια στο Άγιον Όρος, συνήθιζε να προσεύχεται με υψωμένα τα χέρια στον Ουρανό, λέγοντας αργά το «Πάτερ ημών». Ξεκινούσε το εσπέρας της ημέρας, μετά την ακολουθία του Εσπερινού και ολοκλήρωνε την αγρυπνία του με την ανατολή του ηλίου της επομένης ημέρας! Ως έκαμνε και ο Μέγας Αρσένιος (εορτάζει 8 Μαΐου) και η Οσία Ειρήνη (828-932), η ηγουμένη της Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ του Χρυσοβαλάντου, στα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία τα βράδια προσευχόταν με υψωμένα τα χέρια κάτω από τον έναστρο Ουρανό και αιωρείτο περίπου ένα μέτρο από το έδαφος, Μάλιστα δε, μία εκ των μοναζουσών της Μονής είχε αναλάβει το διακόνημα να βοηθάει την Αγία Ειρήνη να κατεβάσει αργά-αργά τα υψωμένα χεράκια της, που παρέμεναν υψωμένα σε προσευχή από το απόγευμα της ημέρας έως το μεσημέρι, σχεδόν, της επόμενης!

Μακριά, λοιπόν, από φίλαυτες και εγωπαθείς συμπεριφορές, ας αγαπήσουμε άπαντες το προσευχητικό έργο και ας αγκαλιάσουμε την «αποστολική» και υποστατική ταπείνωση. Και, το επόμενο βράδυ που θα σημάνει και θα πλησιάσει, παράλληλα με το χρυσοστομικό ρηθέν «γλυκύς ο ύπνος, αλλ᾿ ουδέν γλυκύτερον προσευχής», θυμήσου εκείνα τα λόγια του ιερού ψαλμωδού και προφητάνακτος και φρόντισε ώστε, ακόμη και την ύστατη ώρα και στιγμή, ν᾿ αποκτήσουν τα επόμενα βράδια της εδώ επί της γης παραμονής σου, ουσιαστικό νόημα και περιεχόμενο: «Μεσονύκτιον εξεγειρόμην του εξομολογείσθε σοι επί τα κρίματα της δικαιοσύνης σου (Ψαλμ. 118, 62).

[toula]

Ο Άγιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ στα Καρούλια του Αγίου Όρους

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Ο άγιος Σωφρόνιος Σαχάρωφ (1896-1993), όσο ζούσε στα Καρούλια στο Άγιον Όρος, συνήθιζε να προσεύχεται με υψωμένα τα χέρια στον Ουρανό, λέγοντας αργά το «Πάτερ ημών». Ξεκινούσε το εσπέρας της ημέρας, μετά την ακολουθία του Εσπερινού και ολοκλήρωνε την αγρυπνία του με την ανατολή του ηλίου της επομένης ημέρας!

Ως έκαμνε και ο Μέγας Αρσένιος (εορτάζει 8 Μαΐου) και η Οσία Ειρήνη (828-932), η ηγουμένη της Μονής των Παμμεγίστων Ταξιαρχών Μιχαήλ και Γαβριήλ του Χρυσοβαλάντου, στα περίχωρα της Κωνσταντινουπόλεως, η οποία τα βράδια προσευχόταν με υψωμένα τα χέρια κάτω από τον έναστρο Ουρανό και αιωρείτο περίπου ένα μέτρο από το έδαφος,

Μάλιστα δε, μία εκ των μοναζουσών της Μονής είχε αναλάβει το διακόνημα να βοηθάει την Αγία Ειρήνη να κατεβάσει αργά αργά τα υψωμένα χεράκια της, που παρέμεναν υψωμένα σε προσευχή από το απόγευμα της ημέρας έως το μεσημέρι, σχεδόν, της επόμενης!

[toula]

Τα αγιάσματα της Κωνσταντινούπολης ως τόποι συνάντησης Θρησκειών και θρησκευτικών Παραδόσεων

Τα αγιάσματα της Κωνσταντινούπολης πέρα από οδοδείκτες της ιστορικής πορείας της πόλης και της χριστιανικής προσκυνηματικής τοπογραφίας της, στον άξονα της διαχρονίας, αποτελούν και σημεία υλικά της συνάντησης δύο μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών, του χριστιανισμού και του ισλάμ, στον άξονα της συγχρονίας. Επίσης, η λατρεία τους αποτελεί σημείο τομής ανάμεσα στις λατρευτικές και τελετουργικές πρακτικές των πιστών διαφορετικών Εκκλησιών, όπως η Ορθόδοξη, η Ρωμαιοκαθολική και η Αρμενική Εκκλησία.

Του Μ. Βαρβούνη, Καθηγητή Λαογραφίας του Δημοκρίτειου Πανεπιστήμιου Θράκης

Αν εξετάσουμε τις μαρτυρίες που υπάρχουν, θα διαπιστώσουμε ότι πρωτίστως οι μουσουλμάνοι και δευτερευόντως και χριστιανοί άλλων δογμάτων, όπως οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Αρμένιοι, τιμούν αναλόγως τα συγκεκριμένα αγιάσματα της Κωνσταντινούπολης. Το φαινόμενο αυτό, σύμφωνα με τις πληροφορίες που έχουν καταγραφεί, εκδηλώνεται με διάφορες μορφές: αναφέρεται, για παράδειγμα, η προσφορά θυσίας ζώου από έναν ασθενή μουσουλμάνο σε κάποιο προσκύνημα του αγίου Γεωργίου, η ύπαρξη μουσουλμάνων ιδιοκτητών ή διαχειριστών αγιασμάτων, που όμως τα φροντίζουν και επιτρέπουν την τελετουργική και λατρευτική χρήση τους στους χριστιανούς, κάποτε συμμετέχοντας και οι ίδιοι, ο σεβασμός των μουσουλμάνων σε συγκεκριμένα αγιάσματα, τα οποία συνδέονται με ιαματική των ασθενειών θαυματουργία, η καθιέρωση πανήγυρης προς τιμήν κάποιου αγιάσματος και του προστάτη αγίου του σε αμιγώς μουσουλμανική συνοικία, ακόμη και η φανερή συμμετοχή μουσουλμάνων στις λατρευτικές και τελετουργικές πράξεις της ορθόδοξης κοινότητας σε κάποιο αγίασμα, χωρίς να εμποδίζονται από την διαφορά της θρησκείας.

Επίσης αναφέρονται αρκετά αγιάσματα που έχουν τουρκικά ονόματα, και με αυτά προσδιορίζονται και από την χριστιανική κοινότητα, η ύπαρξη επιγραφών στην τουρκική γλώσσα σε ορισμένα αγιάσματα, έως και η συνύπαρξη ορθόδοξου χριστιανικού αγιάσματος και μουσουλμανικού τεκέ στο ίδιο κτίσμα, καθώς και οι θετικές απόψεις και ενέργειες για το αγίασμα και την πνευματική και ιαματική σημασία του από μουσουλμάνο που έτυχε να αποκτήσει την κυριότητά του, αγοράζοντας το κτήριο εντός του οποίου υπήρχε. Παραλλήλως αναφέρονται και περιπτώσεις κατά τις οποίες ο νέος μουσουλμάνος ιδιοκτήτης ενός αγιάσματος είχε εντελώς αρνητική στάση απέναντί του, το κατεδάφισε και το επιχωμάτωσε, ακόμη δε απαγόρευσε τις λατρευτικές τελετουργίες των χριστιανών, ή σε ακραίες περιπτώσεις το βεβήλωσε, οπότε υπέστη τις κατά την παράδοση υπερφυσικής προέλευσης τιμωρίες των ιερόσυλων.

Ακόμη αναφέρεται στις σχετικές λαογραφικές πηγές η παρακολούθηση από τον Σουλτάνο της τελετουργικής προσκύνησης των χριστιανών σε κάποιο αγίασμα, ή και η περίπτωση περιποίησης και ανακαίνισης ενός αγιάσματος με σουλτανική διαταγή, μετά από σχετικό αποκαλυπτικό όνειρο του Σουλτάνου, δια του οποίου έλαβε την υπερφυσική εντολή να ασχοληθεί με το συγκεκριμένο προσκύνημα των χριστιανών υπηκόων του.

Οι πληροφορίες αυτές αποτυπώνουν λατρευτικές αντιλήψεις και τελετουργικές πρακτικές των μουσουλμάνων της Κωνσταντινούπολης, οι οποίες εντάσσονται στην ευρύτερη πρακτική των κοινών στοιχείων, τελετουργιών και δρωμένων στους επιμέρους λαϊκούς πολιτισμούς των βαλκανικών λαών, αλλά και στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, έχει απασχολήσει από παλιά την συγκριτική λαογραφία, γι’ αυτό και η σχετική βιβλιογραφία είναι εκτεταμένη, αναλυτική και ιδιαιτέρως ενδιαφέρουσα. Η κοινότητα αυτή των φαινομένων δεν οφείλεται πλέον στην επί αιώνες συνύπαρξη των λαών αυτών στα πλαίσια πολυεθνικών αυτοκρατοριών, ούτε στην επιβίωση, ανάπλαση και μετασχηματισμό αρχέγονων και αρχετυπικών πολιτισμικών στοιχείων, παράγοντες που διαμόρφωσαν την πολιτισμική πραγματικότητα την οποία μελέτησαν οι παλαιότεροι ερευνητές, αλλά στην κοινή βάση της ορθοδοξίας και των σχέσεών της με το ισλάμ, στο επίπεδο της παραδοσιακής θρησκευτικής συμπεριφοράς, και βεβαίως στην επικράτηση κοινών ή παρόμοιων συνθηκών σε ολόκληρο σχεδόν τον βαλκανικό χώρο.

Στα πλαίσια αυτά έχουν καταγραφεί πολλές περιπτώσεις όχι μόνο συμμετοχής μουσουλμάνων σε ορθόδοξες χριστιανικές τελετουργίες, αλλά ακόμη και το φαινόμενο της χρήσης του ίδιου κτίσματος ως ναού διαφορετικών θρησκευτικών παραδόσεων, εν προκειμένω ως κοινού ναού χριστιανών και μουσουλμάνων, στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης, της Μικράς Ασίας και της Ανατολίας, όπως και παραπάνω αναφέρθηκε στην περίπτωση ενός αγιάσματος της Κωνσταντινούπολης. Πέρα από τις θαυματουργικές ιάσεις και τα αποκαλυπτικά όνειρα, κατά κύριο λόγο είναι η ύπαρξη ενός υπερφυσικής προέλευσης φωτός που επισημαίνει την ιερότητα των χώρων αυτών και πείθει τους ενίοτε δύσπιστους και εχθρικούς αλλόθρησκους να τους σεβαστούν και να τους υπηρετήσουν, όπως αναφέρουν οι σχετικές λαϊκές αφηγήσεις.

Συνεπώς, τα αγιάσματα της Κωνσταντινούπολης πέρα από οδοδείκτες της ιστορικής πορείας της πόλης και της χριστιανικής προσκυνηματικής τοπογραφίας της, στον άξονα της διαχρονίας, αποτελούν και σημεία υλικά της συνάντησης δύο μεγάλων μονοθεϊστικών θρησκειών, του χριστιανισμού και του ισλάμ, στον άξονα της συγχρονίας. Επίσης, η λατρεία τους αποτελεί σημείο τομής ανάμεσα στις λατρευτικές και τελετουργικές πρακτικές των πιστών διαφορετικών Εκκλησιών, όπως η Ορθόδοξη, η Ρωμαιοκαθολική και η Αρμενική Εκκλησία. Συνιστούν λοιπόν μια από τις πλέον απτές αποδείξεις των πρακτικών του θρησκευτικού και τελετουργικού συγκρητισμού, στο επίπεδο της λαϊκής θρησκευτικότητας, που είναι γνωστός με πληθώρα τελετουργικών εκδηλώσεων, από όλες σχεδόν τις περιοχές στις οποίες συνυπήρξαν οι δύο αυτές θρησκείες.

Σε τελική ανάλυση τα αγιάσματα, μέσω της τελετουργικής χρήσης τους από χριστιανούς διαφόρων ομολογιών και μουσουλμάνους δομούν έναν σύνδεσμο επικοινωνίας μεταξύ των κατοίκων της πόλης, και αποβαίνουν βασικός συνδετικός κρίκος της βιούμενης ταυτότητάς τους, στο πέρασμα των αιώνων. Και αυτή η συνεκτική και δομική τους λειτουργικότητα, μαζί με την πίστη στις ιαματικές ιδιότητές τους, είναι που τους δίνει ην ιδιαίτερη θέση που έχουν πρωτίστως ανάμεσα στους Ορθόδοξους Χριστιανούς, και δευτερευόντως και μεταξύ των ετεροδόξων και αλλοθρήσκων κατοίκων της Κωνσταντινούπολης.

[toula]

Όσιος Ιουστίνος Πόποβις: «Η επάνοδος εις τη προτέραν ευγένειαν»

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Είναι φράση που συνήθιζε να λέγει και να γράφει ο Όσιος Ιουστίνος Πόποβιτς.

Αναφέρεται στην ολόθερμη και ολοκάρδια μετάνοια, στην παύση της αμαρτίας και στην νοητική, κυρίως δε, στην καρδιακή ανάνηψη, που συγκλονίζει τον χώρο της καρδίας και επιφέρει δακρυα ουχί απλώς μετανοίας, αλλά θείας παρηγορίας και αληθινής συντριβής.

Αυτή η επιστροφή «εις την πριτέραν ευγένειαν» εκφράζει και προσωποποιείται ουχί αφηρημένως και γενικώς, αλλά συγκεκριμένως στον προπτωτικό άνθρωπο, τον κεχαριτωμένο και παραδείσιο.

Άλλωστε, υπό την έννοια αυτή το μυστήριο της μετανοίας καλείται και δεύτερο βάπτισμα, διότι ανοίγει τους κρουνούς των δακρύων που απορρέουν από την καρδιά και φθάνουν και αγγίζουν το Θρόνο της Θείας Δόξης.

[toula]

Απελθών απήγξατο, Ιούδας ο δούλος και δόλιος

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Εις εκ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου, ο Ιούδας ο Ισκαριώτης επρόκειτο να διατελέσει το πλέον ατιμωτικόν έγκλημα εις την μακραίωνην ιστορίαν, ουχί μόνο της ήδη καταγεγραμμένης, αλλά και όσων πραχθησομένων θα ακολουθήσουν εν τη παρούσα πραγματικότητα του κόσμου τούτου έως συντελείας των αιώνων.

Ήδη, οι ιεροί ευαγγελιστές κάμνουν ξεκάθαρη αναφορά στο πρόσωπο του Ιούδα και στην εν συνόλω διαγωγή και στάση του ενώπιον Αυτού του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού και των άλλων μαθητών[1]. Κατετάχθη εξ αρχής εις τον κύκλο των μαθητών του Κυρίου[2] και ανέλαβε την διαχείριση του κοινού ταμείου της μαθητικής ομάδος , με σκοπό να αγοράζει τα πρέποντα και αναγκαία και να παρέχει ελεημοσύνη όπου έκρινε απαραίτητον[3]. Ω! της προδοσίας το τίμημα! ‘Αραγε, πόσοι εξ ημών σήμερα εκλήθημεν και αναλάβαμεν έτερον έργον και λίαν συντόμως εγκαταλείψαμεν και προδώσαμεν όσους μας εμπιστεύθηκαν τα όνειρα και τις προσδοκίες των! Πόσοι ελοιδορήσαμεν και απαρνηθήκαμεν τον Κύριο Ιησούν Χριστόν, ουχί δημοσίως και ανεκλαλήτως , αλλά κρυφίως και ασιγήτως στο πρόσωπο ενός εκάστου εκ των αδυνάτων και ασήμων αδελφών μας! Άραγε, η αιτία της ημετέρας αυτής στάσεως να είναι η «σκοτεινή πίστις»[4] ή σε άμεση σχέση με αυτήν η απιστία και η μη αποδοχή και παραδοχή της αληθινής ευαγγελικής πίστης, άμα δε και η έκχυσις της αγάπης και της υγιούς φροντίδας σε καθέναν και καθετί γύρω μας;

«Η γαρ λύσσα της φιλαργυρίας κατά του ιδίου Δεσπότου μαίνεσθαι εποίησεν αυτόν»[5]. Η Προδοσία του δούλου και μαθητού προς τον Διδάσκαλον, της φιλαυτίας έναντι της σιωπηλής ταπείνωσης, της κακίστης και μεγίστης υποκρισίας έναντι της Αληθείας, του κόσμου έναντι του Κτίστου, της γης έναντι του Ουρανού. Δεν θα ήταν υπερβολή να σημειώσουμε στο σημείο αυτό, ότι ο Ιούδας δεν κατόρθωσε, αν και εγγύς, να γνωρίσει τον Κύριο Ιησού Χριστό, διότι η πίστη του αναλώθηκε σε ωραιοποιημένα σχήματα και λόγους , σε τυποποιημένες κραυγαλέες αιτιάσεις και μεγαλοστομίες. Μια τέτοια πίστη, ξένη από βιωματική σάρκωση και καρδιακό πόνο, παντελώς ξένη από θυσιαστική κένωση και αυταπάρνηση, ουχί πίστη, μάλλον δε και απιστία καλείται και ως απιστία φέρεται και υπάρχει και ως πάρ-εργον κάπου διατείνεται πως υπάρχει και κομπορρημονεί πως τάχα ζει!

Ο Ιούδας «μισών εφίλει και φιλών επώλει». Άκουσον και πάλι άκουσον αναγνώστα των γραμμών τούτων! Ιδού η νέα πίστη των ημερών του 21ου αιώνος . Να αγαπάς μισαρά και να προδίδεις αγαπητικά! Ιδού το νέο μοντέλο, η νέα παραχάραξη της νεότερης ευαγγελικής και εκκλησιαστικής μας ιστορίας. Που να σταθεί ενώπιον του αιώνα τούτου ο Ιούδας! Πραγματικά, δεν ξέρω , αν σήμερα ο Ιούδας βίωνε την παρούσα πραγματικότητα ανάμεσα μας, αλήθεια, πόσους συνδαιτημώνες θα αναγνώριζε και θα έχριζε συμπαραστάτες και αρωγούς εις το κοπιαστικόν και επίπονον έργον του!

Ω! της φιλαργυρίας του προδότου και αυτής της προδοσίας έπεται η απελπισία και το αδιέξοδον[6]. Ο Ιούδας εμίσησε τον Χριστόν, ηγάπησε τον χρυσόν και εκέρδισεν τον διάβολον[7]. Και ¨απελθών απήγξατο¨[8]. Καθώς μας πληροφορεί ο επίσκοπος Ιεραπόλεως Παπίας, ο και μαθητής χρηματίσας του αγίου Ιωάννου του Ευαγγελιστού, το πτώμα του Ιούδα παρέμεινε άταφον για μεγάλο χρονικό διάστημα. Διογκώθηκε και έφθασε να εμποιεί ακόμη και φραγήν επί της διαβάσεως του στενού δρόμου όπου ευρισκόταν. Η κεφαλή του, διογκώθηκε τόσον, ώστε ήτο αδύνατον εις τους ιατρούς να αναγνωρίσουν την θέση των οφθαλμών του επ΄αυτής. Η δε δυσωδία που αναδυόταν από τις σκωληκοφαγωμένες σάρκες του ήταν τόσο έντονη που καθιστούσε τον τόπον απροσπέλαστον και άβατον[9].

«Όθεν καί αγχόνην αμοιβήν ώνπερ έδρα ευρίσκει ο άθλιος και επώδυνον θάνατον»[10]. Ψυχές και πρόσωπα ωσάν του Ιούδα, ακόμη και σήμερα, ψυχές που παραδίδονται στην αμετανοησία και στην απανθρωπιά, στην απελπισία και στο βόρβορο συνειδητά και άνευ διαθέσεως επανόδου και επιστροφής, ψυχές ωσάν αυτές ένα μόνον είναι σίγουρο: Δεν τους πρέπει Ανάσταση!

Παραπομπές:

1.Βλ., σχ., Ματθ. ι΄ 4, κστ΄ 14, 25, 46, 48, κζ΄ 3-5, Μάρκ. Γ΄ 19, ιδ΄ 10, 42, 44, 45, Λουκ. στ΄ 16, κβ΄ 3, 21, 22, Ιωάν. Στ΄ 71, ιβ΄ 4, ιγ΄ 2, 11, ιη΄ 2, 5, Πραξ α΄ 16-20.

2. Ενδεικτικά για το πρόσωπο του Ιούδα του Ισκαριώτη βλ., ακόμη, Καντιώτη Αυγουστίνου,(πρ. Μητροπολίτου Φλωρίνης), Προς τον Γολγοθάν, εκ. Σταυρός, Αθῆναι 1989, κυρίως τις σελίδες 48-52, Κολιτσάρα Ιωάννου, Λεξικόν της Αγίας Γραφής, Ζωή, Αθῆναι 1975, σελ. 162-165, Του Ιδίου, Από το δράμα του Γολγοθά, Ζωή, Αθῆναι 2003, σελ. 124-156.

3.Ιωάν. ιγ΄ 29.

4.Για την έννοια της ¨σκοτεινής πίστης¨ βλ., Αναστασίου Τιμοθέου (πρ. Μητροπολίτου Καλαβρύτων και Αιγιαλείας), Το Κυριακόν, τόμος δεύτερος, Εν Αθήναις 1927, σελ. 318-324.

5.Β΄ Απόστιχον Όρθρου Μεγάλης Πέμπτης.

6.Plummer παρά Diet, of the Bible Hasting, vol. II P. 799, Ιn Matthaeum Comentariorum Series, Migne 13, σελ. 1767.

7.Πρβλ., Ψαλμ. ρη΄.

8.Ματθ. κζ΄ 5.

9.Βιβλιοθήκη Ελλήνων Πατέρων, έκδ. Αποστολικής Διακονίας, τόμος Γ΄, σελ. 119.

10.Γ΄ Κάθισμα Μ. Πέμπτης.

[toula]

Δεν εκκλησιάζομαι γιατί έχω πένθος!

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Ποιος από εμάς δεν έχει περάσει και δεν θα περάσει από αυτή την κατάσταση της κοίμησης ενός προσφιλούς ή μη προσώπου; Και όμως! Άκουσον άκουσον! Εκείνη την κρίσιμη στιγμή, εκείνη την ώρα που χρειάζεσαι και χρειάζομαι όσο τίποτα περισσότερο την αρρωγή και συμπαράσταση της Εκκλησίας, εκείνη την κρίσιμη στιγμή κυριαρχεί η πρόληψη, η δεισιδαιμονία, η άγνοια, η φαυλότητα και μας κρατούν μακριά!

Μα τότε, αν δεν προσέλθεις εκείνη την κρίσιμη στιγμή στον Ιερό Ναό για να προσευχηθείς για τον άνθρωπό σου, αλήθεια, πότε θα το κάνεις; Όσοι , λοιπόν, από εμάς, πρόσφατα ή παλαιότερα, έχουμε γευθεί την πένθιμη κατάσταση, όχι μόνο μένουμε μακριά από τον Ιερό Ναό (δήθεν κάποιες η,έρες, ακόμη και 40), αλλά άμεσα σπεύδουμε, ει δυνατόν καθημερινά στους Ιερούς Ναούς και, με μνημόσυνα, τρισάγια, προσευχή, ελεημοσύνες, προσπαθούμε ανθρωπίνως να βοηθήσουμε την πορεία της ψυχής του τεθνεώτος/ούσης και εμμέσως, μέσω της μνήμης θανάτου, να βοηθήσουμε και την πορεία της δικής μας ψυχής.

Με άλλα λόγια, έχεις πένθος σε περίοδο Τεσσαρακοστής, Μ. Εβδομάδας, Πεντηκοσταρίου ή άλλων ημερών; Γρήγορα στον Ιερό Ναό. Είναι ανάγκη ψυχής για όλους. Για τον κεκοιμημένο, για εσένα, για όλους μας.

[toula]

Ακαθάρτου μη άπτεσθε

Του Δρος Χαραλάμπους Μ. Μπούσια, αστην «Κιβωτό της Ορθοδοξίας»

Περιπατούμε μέσα σε μια κοινωνία γεμάτη ρύπους, γεμάτη βρωμιές, γεμάτη σκύβαλα. Όπου και να κοιτάξουμε δίπλα μας, βρίσκουμε απόβλητα δύσοσμα, ακαθαρσίες και κοπριές. Βλέπουμε και ακούμε σκουπίδια, σε ομιλίες σε εκπομπές, σε τηλεπαιχνίδια, σε συζητήσεις, σε θεάματα. Όπου κι αν ακουμπήσουμε λερωνόμαστε, αφού «πάντες εξέκλιναν, άμα ηχρειώθησαν· ουκ έστι ποιων χρηστότητα, ουκ έστιν έως ενός» (Ρωμ. γ΄ 12). Όλοι γύρω μας παρεκτράπησαν από το δρόμο της αρετής και εξαχρειώθηκαν. Δεν υπάρχει κανείς που να ενεργεί το αγαθό, να ενεργεί σύμφωνα με το θέλημα του Θεού μας, σύμφωνα με τις αρχές του Ευαγγελίου Του, μας λέει εμφατικά ο Απόστολος Παύλος. Δεν υπάρχει ούτε ένας. Και τώρα θα μου πείτε. Εμείς, πώς θα πορευθούμε σ’ αυτή την σαπίλα, σ’ αυτήν την πολυάμαρτη κοινωνία μας; Θέλουμε να σωθούμε, αλλά πώς; Μας το λέει πάλι ο Απόστολος Παύλος: «Εξέλθετε εκ μέσου αυτών και αφορίσθηκε και ακαθάρτου μη άπτεσθε» (Β΄ Κορίνθ. στ΄ 17). Απομακρυνθείτε από τους βρώμικους αυτούς και άπιστους ανθρώπους, οι οποίοι προβάλλουν ό,τι έχουν και πουλάνε ό,τι αρέσει στους ίδιους και ό,τι τους επιτάσσουν τα μεγάλα συμφέροντα και μην εγγίζετε τίποτα ακάθαρτο.

Μπορούμε, όμως, μόνοι μας να απομακρυνθούμε, αφού τα πάντα γέμουν από ακαθαρσίες; Ασφαλώς όχι. Δεν είμαστε μόνοι μας. Έχουμε Θεό ευσυμπάθητο, που για εμάς έγινε άνθρωπος και έχει πειρασθεί με όλους τους τρόπους, κατά τους οποίους η ανθρώπινη φύση μπορεί να πειρασθεί. Έχει πειρασθεί, χωρίς, όμως, να υποπέσει σε αμαρτία. Αυτός θα μας βοηθήσει. Αυτός ο οποίος μας ανυψώνει από την κοπριά των παθών και των αμαρτιών μας στην απάθεια και την θέωση, αφού στόχο μας οφείλουμε πάντοτε να έχουμε την πνευματική πρόοδο και την κατάκτηση της αρετής.

Αλλά θα μας βοηθήσει, όταν και εμείς βλέπουμε πού περιπατούμε, βλέπουμε πώς πορευόμαστε. Κάθε τι το ακάθαρτο γύρω μας να το αποστρεφόμαστε, να το περιφρονούμε. Δεν αποστρεφόμαστε και δεν περιφρονούμε τους συνανθρώπους μας. Αποστρεφόμαστε και περιφρονούμε την ακαθαρσία, τη βρωμιά, την αμαρτία. Και αν λερώσουμε λίγο τα πόδια μας από την σκόνη και την λάσπη του εδάφους, μην στενοχωρούμαστε. Αυτά με ένα μικρό ξεσκόνισμα καθαρίζουν. Αλλοίμονο, όμως αν λερώσουμε την καρδιά ή το νου μας. Γι’ αυτά δεν φτάνει μόνο ξεσκόνισμα, χρειάζεται λούσιμο και το λούσιμό μας γίνεται μόνο με το χέρι του Θεού μας. Οι σκόνες είναι τα μικρά μας παραπτώματα. Το λέρωμα είναι η απόρροια των πολλών και μεγάλων αμαρτιών μας. Η χάρη του Θεού πλένει τις αμαρτίες μας και ακούμε την ουράνια φωνή Του να μας λέει: «Υμείς καθαροί εστέ» (Ιωάν. ιγ΄ 10).

Όποιος περιπατεί την ημέρα δεν σκοντάφτει, γιατί το φως του δείχνει τα εμπόδια του δρόμου. Όποιος, όμως, περιπατεί την νύκτα σκοντάφτει και πέφτει. Η ημέρα είναι για εργασία και η νύκτα για ανάπαυση και προσευχή. Σήμερα, δυστυχώς, ιδίως οι νέοι μας, κοιμούνται την ημέρα που την φωτίζει το φως του ήλιου και περιπατούν την νύκτα με το σκοτάδι και τους κινδύνους των πτώσεων που κρύβει. Λησμονούν ότι «ο περιπατών εν τη σκοτία ουκ είδε που υπάγει» (Ιωάν. ιβ΄ 35), γι’ αυτό και υπάρχει κάθετη πτώση των ηθικών αξιών της κοινωνίας μας, μιάς κοινωνίας παρηκμασμένης, αμαρτωλής, ανήθικης, χωρίς Θεό, χωρίς περιεχόμενο. Όπως, όμως, προσέχει κανείς την ημέρα την συμπεριφορά του, γιατί τότε τα βλέμματα των συνανθρώπων του πέφτουν επάνω του, έτσι, πρέπει όλοι μας να περιπατούμε με ευπρέπεια και ευταξία πάντοτε. Τα άσεμνα θεάματα, τα φαγοπότια, η μέθη, οι φιλονεικίες και οι ζηλοτυπίες είναι οι ακαθαρσίες που μας προτρέπει να μην τις εγγίζουμε ο Απόστολος Παύλος. Δεν είναι, όμως, μόνο αυτές οι ακαθαρσίες. Ακαθαρσία είναι και η πονηρή σκέψη, ο άτακτος λογισμός, το εμπαθές βλέμμα, η μη φυλακή των πέντε αισθήσεών μας. Η ακαθαρσία γεννά κακές επιθυμίες και όπως λέει και ο σοφός Σολομών «ρεμβασμός επιθυμίας μεταλλεύει νούν άκακον» (Σοφ. Σολ. δ΄ 12). Δηλαδή, ο σχεδιασμός διεφθαρμένων επιθυμιών καταστρέφει και τον απονήρευτο νου του ανθρώπου. Για την χαλάρωση της επιφυλακής των αισθήσεών μας που είναι καταστροφική και μας βυθίζει στην ακαθαρσία, γράφει ο ποιητής:

Λίγο το μάτι μας να παρεκλίνει

ευθύς ο δόλιος στα πονηρά

ανάβει μέσα μας πυρός καμίνι

που κατακαίει μας οδυνηρά.



Και σαν η γλώσσα μας λιγάκι μείνει

χωρίς ηνία ένα λεπτό

χάνεται τότε μέσα στη δίνη

της αμαρτίας κάθε καλό.

Για σκεφθείτε, να πηγαίναμε σε ένα καλό εστιατόριο και να μας σέρβιραν αποφάγια! Θα τα τρώγαμε ή θα αντιδρούσαμε και θα φεύγαμε; Ασφαλώς θα δημιουργούσαμε φασαρία, θα αποχωρούσαμε, δεν θα το συστήναμε σε κανένα να το επισκεφθεί. Όταν, όμως, στο καθημερινό εστιατόριο της ζωής οι σύγχρονοι άρχοντες των λαών μας σερβίρουν όλα τα αίσχη με στόχο την ελαχιστοποίηση των πνευματικών και ηθικών μας αντιστάσεων, όταν βλέπουμε τα σκουπίδια να προβάλλονται σε φωτεινό και λαμπερό περιβάλλον, όταν η λέξη αναψυχή έχει αντικατασταθεί από την λέξη διασκέδαση και δεν συνειδητοποιούμε ότι με την διασκέδαση λησμονούμε παροδικά τα προβλήματά μας, ενώ με την αναψυχή, αισθανόμαστε ανάταση πνευματική, τότε παραμένουμε αδρανείς. Τα σκουπίδια έχουν γεμίσει την καρδιά μας, τον νου μας, το σπίτι μας, την γειτονιά μας, την κοινωνία μας, το έθνος μας και εμείς παραμένουμε απαθείς. Και όχι μόνο απαθείς, αλλά και δεν έχουμε την ευαισθησία πλέον να νιώσουμε την δυσοσμία, τα αποφάγια, το βόρβορο που μας καλύπτει. Μοιάζουμε με τις μύγες που αρέσκονται να επισκέπτονται τις βρωμιές και όχι με τις μέλισσες που αρέσκονται να επισκέπτονται τα ευωδιαστά λουλούδια των κήπων.

Αν εφαρμόσουμε από σήμερα την εντολή του Αποστόλου Παύλου «ακαθάρτου μη άπτεσθε» και αν καθαριστούμε «μολυσμού σαρκός και πνεύματος», για να αλλάξουμε πορεία ζωής, θα αλλάξουμε την κοινωνία μας και θα αξιωθούμε και της ουράνιας βασιλείας, όπου όλα ευωδίαζουν, αφού και εμείς θα είμαστε «ευωδία Χριστού» (Β΄ Κορ. β΄ 15).

[toula]

Ιούδας: Ήταν υπεύθυνος για την προδοσία ή έτσι ήταν από Θεού ταγμένο να γίνει

Γράφει ο Δημήτριος Λυκούδης, θεολόγος

Ερωτούν πολλοί χριστιανοί αν η προδοσία του Ιούδα ήταν «προσχεδιασμένη», ένεκα της Θείας Πρόνοιας ή ήταν απόλυτη ευθύνη του ιδίου του Ισκαριώτη, απόρροια της προσωπικής του φιλαυτίας και φιλαργυρίας.

Η Θεία Πρόνοια, ο Θεός, είχε τάξει τον Ιούδα να γίνει εις εκ των δώδεκα μαθητών του Κυρίου Ιησού Χριστού. Προείδε ο Θεός, προγνώριζε το ολίσθημα του προδότου μαθητού, πλην όμως, δεν παραβίασε την ελευθερία της επιλογής του προδότου, το αυτεξούσιόν του.

Τον κάλεσε ισότιμα, ως και τους λοιπούς μαθητές και αποστόλους, άσχετα αν ο Ιούδας, με δική του ευθύνη, εκούσια, αυτοθέλητα, επέλεξε την οδό της προδοσίας. Αυτή δε, η προδοσία, ήταν ελεύθερη εκδήλωση και έκφραση της εσκοτισμένης του φύσης και διανοίας και όχι απόλυτος προορισμός στην πρόνοια του Θεού.

Ο Θεός προείδε, προγνώριζε ως τονίσαμε, την προδοσία, αιτία της οποίας ήταν η αχαριστία, η φιλαυτία και η φιλαργυρία του προδότου μαθητού. Το τέλος του Ιούδα ήταν αποκλειστική ευθύνη των προσωπικών του ενεργειών. Η δε χρονική συγκυρία, το χρονικό σημείο δηλαδή κατά το οποίο έλαβε χώρα το προσωπικό του δράμα επ᾿ ουδενί δεν αμνηστεύει την ελευθερία της βουλήσεως και τις ελεύθερες ενέργειες ενός εκάστου προσώπου, και δεν προκειμένω του Ισκαριώτου.

[toula]

Όσιος Συμεών ο Νέος Θεολόγος: «Ο Νυμφίος Σού κρούει την θύρα»
Δόγμα 30 Απριλίου 2024 21:47

«Ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω…» (Αποκ. γ’ 20). Αλλά πως θέλει να εισέλθει; Θέλει να είναι εκεί αυτός μόνος. Να μη μολύνη άλλος τον τόπον σου.

Ο Νυμφίος Σου κρούει την θύραν και θέλει να εισέλθη εντός σου, δια να μείνη μόνος εκεί, δια να ανακλιθή εκεί. δια να δειπνήση μαζί σου. δια να ενωθή πλήρως μαζί σου και να σου χαρίση δια της ενώσεως αυτής την αιώνιαν μακαριότητα και αγάπην.

«Ιδού έστηκα επί την θύραν και κρούω…» (Αποκ. γ’ 20). Αλλά πως θέλει να εισέλθει; Θέλει να είναι εκεί αυτός μόνος. Να μη μολύνη άλλος τον τόπον σου.

Εάν δεν εύρη έτσι την ψυχήν σου, ο Άγιος Κύριος ο δορυφορούμενος και ανυμνούμενος υπό των Χερουβείμ, δεν εισέρχεται.

Μπορείς να ειπής μαζί με τον προφήτην Δαβίδ: «Ευλόγει, η ψυχή μου, τον Κύριον και, πάντα τα εντός μου, το όνομα το άγιον αυτού» (Ψαλ. 102, 1). Ανταποκρίνεσαι εις την αγάπην του Κυρίου, όπως ο ίδιος παραγγέλει: «αγαπήσεις Κύριον τον Θεόν σου εν όλη τη καρδία σου και εν όλη τη ψυχή σου και εν όλη τη διανοία σου» (Ματθ. κβ’ 37).

Αγαπάς και αναζητείς τον Νυμφίον σου Χριστόν όπως η ασματίζουσα Νύμφη, η οποία διακαώς επιποθεί αυτόν και λέγει: «εύρον ον ηγάπησεν η ψυχή μου. εκράτησα αυτόν και ουκ αφήκα αυτόν, έως ου εισήγαγον αυτόν εις τον οίκον μητρός μου και εις ταμείον συλλαβούσης με» (‘Ασμα γ’ 4).